Grensoverschrijdend werken als bestuurder in België en de EU: nieuwe interpretatieregels

Auteur: mr. Y. Stox, vrijwillig wetenschappelijk medewerker VUB, Senior Legal Counsel bij Partena Professional (Yves.Stox@partena.be) Omdat in Belgi&euml; de interpretatieregels bij grensoverschrijdend werken als bestuurder zijn gewijzigd, zullen met terugwerkende kracht vanaf 1 oktober 2018 steeds Belgische socialezekerheidsbijdragen als zelfstandige zijn verschuldigd over bestuurdersvergoedingen uit andere EU-lidstaten. Belgi&euml; neemt dus niet langer de kwalificatie over van de EU-lidstaat waar de bestuurder de activiteiten uitoefent. Dit nieuwe beleid van de RSZ en het RSVZ kan veel impact hebben op de socialezekerheidsbijdragen die in Belgi&euml; zijn verschuldigd. Belgi&euml; wijzigt de interpretatieregels bij grensoverschrijdend werken als bestuurder. We gaan uit van de situatie waarin de aanwijsregels van de EU-basisverordening voor sociale zekerheid 883/2004 bij een combinatie van bestuurdersmandaten en werknemersactiviteiten Belgi&euml; aanduiden als de bevoegde EU-lidstaat voor het innen van socialezekerheidsbijdragen. Welke socialezekerheidsbijdragen zal Belgi&euml; dan innen over de buitenlandse bestuurdersvergoedingen: als zelfstandige of als werknemer? Vanaf 1 oktober 2018 zullen steeds Belgische socialezekerheidsbijdragen als zelfstandige zijn verschuldigd over de bestuurdersvergoedingen uit andere EU-lidstaten. Belgi&euml; neemt dus niet langer de kwalificatie over van de EU-lidstaat waar de bestuurder zijn of haar activiteiten uitoefent. Deze nieuwe interpretatieregels werden op 17 december 2019 officieel gepubliceerd door de Belgische Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ). Een retroactieve rechtzetting is in de regel mogelijk vanaf 1 oktober 2018. Belgi&euml;: het sociaal statuut van bestuurders Het Belgische Wetboek van vennootschappen en verenigingen bepaalt dat bestuurders van een NV of een BV in die hoedanigheid niet door een arbeidsovereenkomst verbonden kunnen zijn (art. 7:85 WVV en art. 5:70, &sect;1 WVV). De sociale wetgeving voegt daaraan toe dat een &ldquo;vennootschapsmandataris&rdquo; wordt vermoed een zelfstandige activiteit uit te oefenen, behalve indien hij of zij het kosteloos karakter kan bewijzen (art. 3, koninklijk besluit nr.38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen). In de regel is de (bezoldigde) bestuurder van een Belgische NV of BV dus verplicht om aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen om zo sociale bijdragen af te dragen aan het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ). Als uitgangspunt neemt men aan dat een onderneming geen werkgeversgezag uitoefent over een bestuurder. Dat gezag kan ook niet komen van de algemene vergadering van aandeelhouders. De bestuurder kan wel een arbeidsovereenkomst afsluiten met de vennootschap, maar die moet betrekking hebben op een andere functie (Cass. 28 mei 1984, Arr.Cass. 1983-84, 1252). Die aparte functie moet wel worden uitgeoefend in ondergeschikt verband. Zo kan bijvoorbeeld de raad van bestuur het werkgeversgezag uitoefenen. Co&ouml;rdinatie door de EU-basisverordening 883/2004 De aanwijsregels van de EU-basisverordening voor sociale zekerheid 883/2004 zijn co&ouml;rdinatieregels. Zij bepalen welke EU-lidstaat bevoegd is voor het innen van socialezekerheidsbijdragen. De nationale stelsels worden niet door &eacute;&eacute;n enkel Europees stelsel vervangen. Op basis van de aanwijsregels is &eacute;&eacute;n EU-lidstaat exclusief bevoegd om bijdragen te innen (exclusieve werking). De aansluiting bij het aangewezen stelsel is bovendien verplicht (sterke werking). Elke EU-lidstaat kan dan weer wel vrij beslissen over de heffing van de socialezekerheidsbijdragen. De RSZ wijzigt niets aan zijn beleid inzake de toepassing van de co&ouml;rdinatieregels. De nieuwe interpretatie heeft enkel betrekking op de socialezekerheidsbijdragen die Belgi&euml; als bevoegde EU-lidstaat zal innen over de buitenlandse bestuurdersvergoedingen. Twee stappen Een werknemer kan gelijktijdig &ndash; of afwisselend &ndash; werken in twee of meer EU-lidstaten. Hij of zij kan dat voor dezelfde werkgever of voor verschillende werkgevers. Die tewerkstellingssituatie vraagt de toepassing van artikel 13.1 van de EU-basisverordening 883/2004. Daarnaast kan de werknemer ook optreden als bestuurder. Dat kan een volwaardige beroepswerkzaamheid zijn met een bijbehorende vergoeding als bestuurder. Afhankelijk van de situatie en de nationale wetgeving zal hij of zij die bestuurstaak opnemen als werknemer (werkzaamheden anders dan in loondienst) of als zelfstandige (werkzaamheden anders dan in loondienst, zie Belgi&euml;: het sociaal statuut van bestuurders). Artikel 13.3 van de EU-basisverordening 883/2004 vraagt dan de toepassing van artikel 13.1 van de EU-basisverordening 883/2004. Ontvangt men geen specifieke bestuurdersvergoeding? Dan gaat het in de regel niet om een aparte beroepswerkzaamheid. Om te bepalen welke socialezekerheidsbijdragen verschuldigd zijn, moet men achtereenvolgens twee stappen nemen: Welke EU-lidstaat is bevoegd om socialezekerheidsbijdragen te heffen? Die bevoegdheid wordt bepaald door de aanwijsregels van de EU-basisverordening voor sociale zekerheid 883/2004 (zie Co&ouml;rdinatie door de EU-basisverordening 883/2004). Welke socialezekerheidsbijdragen zal die EU-lidstaat vervolgens heffen: als werknemer, als zelfstandige, of als beide? Die regels bepaalt elke EU-lidstaat zelf. Het antwoord op die tweede vraag kan men voor Belgi&euml; niet vinden in de wetgeving. Het is afhankelijk van de interpretatie van de RSZ en het RSVZ. Vanaf 1 oktober 2018 zullen steeds Belgische socialezekerheidsbijdragen als zelfstandige zijn verschuldigd over de bestuurdersvergoedingen uit andere EU-lidstaten. Belgi&euml; neemt dus niet langer de kwalificatie over van de EU-lidstaat waar de bestuurder zijn of haar activiteiten uitoefent. Art. 13.5 van de EU-basisverordening 883/2004 bepaalt inderdaad dat de bevoegde EU-lidstaat die werknemers-zelfstandigen beschouwt alsof zij de bedoelde werkzaamheden volledig verrichtten in die EU-lidstaat en daar al hun inkomsten verkregen. Men kan hier ook een toepassing in zien van art. 5 van de EU-basisverordening 883/2004. Als bevoegde EU-lidstaat die gevolgen toekent aan feiten of gebeurtenissen die zich in een andere EU-lidstaat voordoen, houdt Belgi&euml; rekening met soortgelijke feiten of gebeurtenissen alsof zij zich op het eigen grondgebied voordoen. Stap 1 &ndash; Een rits functies en mandaten in binnen- en buitenland: Belgi&euml; is bevoegd Een Belgische holdingvennootschap is de hoofdaandeelhouder van een aantal Belgische ondernemingen in de retailsector. De CFO van &eacute;&eacute;n van die dochtervennootschappen is een bezoldigd bestuurder van de Belgische holding. De functie als CFO oefent zij uit in het kader van een arbeidsovereenkomst. Zij woont samen met haar gezin in Belgi&euml;. Over het salaris als CFO draagt de onderneming socialezekerheidsbijdragen af aan de RSZ. Over de bezoldiging als bestuurder zijn socialezekerheidsbijdragen als zelfstandige verschuldigd. De CFO draagt die af aan het RSVZ via een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen. De Belgische holdingvennootschap groeit en verwerft ondernemingen in Nederland en Duitsland. De CFO wordt nu ook benoemd als bezoldigd bestuurder in de Nederlandse NV en de Duitse AG. Moeten er dan socialezekerheidsbijdragen worden afgedragen in Nederland en Duitsland? Neen. De EU-basisverordening 883/2004 wijst Belgi&euml; aan als de bevoegde EU-lidstaat om socialezekerheidsbijdragen te heffen (de CFO oefent substanti&euml;le activiteiten uit in Belgi&euml;, de EU-lidstaat waar ze woont). In Belgi&euml; is de CFO werknemer en het bestuurdersmandaat kwalificeert in Nederland en in Duitsland ook als een werknemersactiviteit. Omdat zij haar woonplaats heeft in Belgi&euml;, mag alleen Belgi&euml; socialezekerheidsbijdragen heffen. Als bewijs kan de CFO een A1-verklaring krijgen. Deze A1-verklaring moet worden aangevraagd in het woonland van de werknemer, zijnde Belgi&euml;. Stap 2 &ndash; Welke socialezekerheidsbijdragen betalen in Belgi&euml;? Als Belgi&euml; bevoegd is, bepaalt ook Belgi&euml; welke socialezekerheidsbijdragen verschuldigd zijn: als werknemer, als zelfstandige, of als beide. Voor de Belgische functies is dat duidelijk: RSZ-bijdragen over het salaris als CFO en RSVZ-bijdragen over de bestuurdersvergoeding. Maar wat met de Nederlandse en Duitse bestuurdersvergoeding? Het Belgische beleid verandert op dat vlak ingrijpend. Volgens de oude positie zou de Nederlandse en Duitse kwalificatie als werknemer worden overgenomen voor de toepassing van de Belgische socialezekerheidsbijdragen. Dat betekende concreet dat Belgische RSZ-bijdragen waren verschuldigd over de Nederlandse en Duitse inkomsten als bestuurder. In principe moesten de Nederlandse en de Duitse onderneming dus een eigen Belgische loonadministratie opstarten voor de afdracht van de RSZ-bijdragen. In concernverband is de praktijk eenvoudiger. De RSZ laat toe om de prestaties geleverd op het grondgebied van verschillende landen aan te geven op de aangifte van de werkgever die op Belgisch grondgebied gevestigd. De verschillende ondernemingen moeten dan wel behoren tot dezelfde financi&euml;le groep. Volgens de nieuwe positie neemt Belgi&euml; niet de Nederlandse en Duitse kwalificatie als werknemersactiviteiten over. Belgi&euml; zal de inkomsten verbonden aan de buitenlandse mandaten kwalificeren als zelfstandige inkomsten, alsof het Belgische mandaten zijn. Dat is dus anders dan voor de toepassing van de Europese aanwijsregels (zie Stap 1). Alle vennootschapsmandatarissen worden op dezelfde manier behandeld, zonder een onderscheid te maken tussen binnenlandse en buitenlandse mandaten. Dat betekent concreet dat Belgische RSVZ-bijdragen verschuldigd zijn over de Nederlandse en Duitse inkomsten als bestuurder. Zijn de inkomsten uit het Belgisch mandaat hoger dan of gelijk aan het maximale RSVZ-plafond &ndash; &euro; 89.051,37 in 2020 &ndash; dan zijn geen bijkomende socialezekerheidsbijdragen verschuldigd over de Nederlandse en de Duitse bestuurdersvergoedingen. Retroactief vanaf 1 oktober 2018 Het Belgische beleid wijzigt retroactief vanaf 1 oktober 2018. De onderwerping op basis van het vroegere beleid blijft gehandhaafd tot 30 september 2018. Voor situaties vanaf 1 januari 2018 kan op verzoek het gewijzigde beleid worden toegepast vanaf de aanvang van de situatie (dus ten vroegste vanaf 1 januari 2018). Afhankelijk van de situatie zal een retroactieve aansluiting bij een Belgisch sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen nodig zijn. De betaalde bijdragen in het werknemersstelsel kunnen dan worden teruggevorderd. Conclusie Het nieuwe beleid van de RSZ en het RSVZ kan een belangrijke impact hebben op het totaal bedrag van de socialezekerheidsbijdragen die in Belgi&euml; verschuldigd zijn. De RSZ-bijdragen over de buitenlandse bestuurdersvergoedingen worden vervangen door RSVZ-bijdragen. Globaal zijn de bijdragevoeten van RSZ-bijdragen hoger dan van RSVZ-bijdragen. Die laatste zijn bovendien geplafonneerd, terwijl de RSZ-bijdragen dat niet zijn. Bovendien is de aansluiting bij Belgisch sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen eenvoudiger dan het opzetten van een loonadministratie voor de afdracht van RSZ-bijdragen. Dat zal vooral een verschil maken wanneer de ondernemingen niet behoren tot dezelfde financi&euml;le groep. Het is voor ondernemingen belangrijk om de activiteiten van het management en de bestuurders in kaart te brengen. In de praktijk hebben ondernemingen vaak te weinig oog voor de buitenlandse activiteiten van bestuurders. Bovendien vergeet men al te vaak dat ook functies buiten het eigen concern een impact hebben.

Menu

Grensoverschrijdend werken als bestuurder in België en de EU: nieuwe interpretatieregels

Nieuws