De geldigheid van A1-verklaringen en het samenspel met nationale wetgeving

Auteur: Kim Erens, als consultant tax specialties verbonden aan EY Belastingadviseurs LLP te Eindhoven, sectie People Advisory Services (kim.erens@nl.ey.com) Zoals al meerdere keren beschreven, was het tot nu toe in alle gevallen zo dat het ontvangende land een afgegeven A1-verklaring moet accepteren. Het is niet mogelijk om als ontvangend land eenzijdig een A1-verklaring ongeldig te verklaren. Recent heeft het Europese Hof van Justitie bepaald dat dit alleen anders is in gevallen van fraude (zaak Altun). Echter, hoe moeten nationale gerechtshoven omgaan met de Altun rechtspraak en de daaropvolgende andere recente uitspraken omtrent de geldigheid van A1-verklaringen? En wat is de invloed van en op het nationale recht? In dit artikel bespreek ik twee uitspraken waarin de koppeling met nationale sociale zekerheidswetgeving wordt gemaakt. Ten eerste zal ik ingaan op een recent arrest van het Europese Hof van Justitie inzake Belgische nationale wetgeving die eenzijdig bepaalt dat werknemers onder het Belgische sociale zekerheidsrecht vallen. Daarna zal ik een uitspraak behandelen van het Gerechtshof &rsquo;s-Hertogenbosch en de conclusie van Advocaat-Generaal Niessen over toepassing van de Nederlandse wetgeving en het onherroepelijk vaststaan van A1-verklaringen. HvJ EU, 11 juli 2018, nr. C-356-15 Op 11 juli 2018 heeft het Europese Hof van Justitie bepaald dat Belgi&euml; niet, op basis van nationale wetgeving, unilateraal mag beslissen dat gedetacheerde werknemers aan haar socialezekerheidswetgeving zijn onderworpen. De situatie in dit arrest is als volgt: De Belgische programmawet 2012 bevat bepalingen die zien op detacheringsfraude. Onder bepaalde omstandigheden worden gedetacheerde werknemers op basis van deze nationale wet onderworpen aan Belgische sociale zekerheid. Ook indien deze werknemers reeds zijn onderworpen aan het socialezekerheidsstelsel van een andere lidstaat waar zij normaliter werkzaamheden verrichten. Deze omstandigheden doen zich bijvoorbeeld voor wanneer een nationale rechter, openbare instelling van sociale zekerheid of een sociaal inspecteur, de afgegeven A1-verklaring ongeldig verklaart als gevolg van misbruik. Het Hof van Justitie oordeelde dat deze regeling niet in lijn is met het EU-recht waarin wordt geregeld welke procedure de lidstaten moeten volgen als zich bij de uitleg en de toepassing van de sociale zekerheidsverordeningen moeilijkheden voordoen. Het eenzijdig bepalen dat gedetacheerde werknemers onder de Belgische sociale zekerheid vallen, is dan ook in strijd met het EU-recht. In de toepassingsverordening nr. 987/2009 is geregeld welke dialoog- en bemiddelingsprocedure bij twijfel omtrent de geldigheid van een A1-verklaring dient te worden gevolgd. De sociale zekerheidsverordening nr. 883/2004 is gebaseerd op samenwerking. Zouden lidstaten zelf een nationale wettelijke regeling in het leven roepen op grond waarvan nationale instanties werknemers onder de eigen sociale zekerheidswetgeving kunnen stellen, komt dat deze samenwerking niet ten goede. In de Belgische programma wet (ontstaan na het opstarten van de zaak Altun) wordt niet voorzien in een verplichting om eerst een dialoogprocedure op te starten met het land van herkomst. Daarnaast is geregeld dat niet alleen de nationale rechter de A1-verklaring buiten beschouwing mag laten maar ook sociale inspecteurs en instellingen die bevoegdheid hebben. Het Europese Hof van Justitie stelt dat ook in gevallen van fraude allereerst de dialoogprocedure opgestart dient te worden (gelijk aan de zaak Altun). Mocht het bevoegde orgaan in de lidstaat van afgifte niet binnen redelijke termijn reageren en opnieuw een onderzoek opstarten, dan kan de nationale rechter in de ontvangende lidstaat worden verzocht om de afgegeven A1-verklaring buiten beschouwing te laten. De nationale rechter dient dan te beslissen of de A1-verklaring buiten beschouwing gelaten mag worden. Echter, anders dan in de zaak Altun, geeft het Europese Hof in deze zaak ook de bevoegdheid aan sociale instanties en inspecteurs om in gevallen van fraude de A1-verklaring buiten beschouwing te laten (let wel: in de Belgische programma wet hebben deze de bevoegdheid om werknemers aan Belgische wetgeving te onderwerpen). Waar in de zaak Altun de nationale rechter moest bepalen of sprake is van fraude is in deze zaak dus ook de mogelijkheid gegeven aan andere instanties. Nederlandse praktijk Dit laatste zou dan ook gevolgen kunnen hebben voor de Nederlandse praktijk, omdat in Nederland de inspecteur bij wijze van aanslag sociale zekerheidspremies heft. Mocht na opstarten van de dialoogprocedure het orgaan in de afgevende lidstaat niet tijdig reageren, dan valt de beslissing om de A1-verklaring buiten beschouwing te laten toe aan de inspecteur en zou er geen rechterlijke procedure opgestart hoeven te worden. Dit zou er toe kunnen leiden dat in gevallen van fraude de A1-verklaring veel sneller buiten beschouwing gelaten zou kunnen worden dan wanneer eerst een rechterlijke procedure opgestart moet worden. Wat hiervan de gevolgen zijn is nog onduidelijk. In onderstaande uitspraak wordt stilgestaan bij de mogelijke moeilijkheden die ontstaan doordat verschillende organen beslissen over de toe te passen wetgeving en het heffen van de premies volksverzekeringen. Gerechtshof &rsquo;s-Hertogenbosch, 19 april 2018, nr. 16/03715 Zoals hierboven beschreven kunnen nationale rechters een afgegeven A1-verklaring niet eenzijdig aan de kant schuiven en toch sociale zekerheidspremies heffen. Dit kan enkel in gevallen van fraude (zaak Altun) en nadat de dialoogprocedure is opgestart. Echter, hoe moet worden omgegaan met een nog niet onherroepelijk vaststaande A1-verklaring in het geval dat er wel al sociale zekerheidspremies zijn geheven? De discrepantie tussen degene die beslist welke wetgeving van toepassing is (SVB) en degene die de premies int (inspecteur) komt nu aan de orde. De situatie in de zaak voor het Hof Den Bosch is als volgt: Een werknemer woont in Nederland en is werkzaam op een binnenschip. Tot 1 februari 2013 was de werknemer in dienst van een Nederlandse vennootschap en vanaf 1 februari 2013 is hij werkzaam bij een Cypriotische vennootschap. De SVB heeft een A1-verklaring afgegeven voor de periode 1 januari 2013 tot en met 31 december 2014 met Nederlandse sociale zekerheid. Hiertegen is de belanghebbende in bezwaar gegaan, welke door de Rechtbank Noord-Holland gegrond is verklaard. De SVB heeft tegen deze uitspraak incidenteel hoger beroep ingesteld bij de Centrale Raad van Beroep (hierna: CRvB), die de SVB heeft opgedragen een nieuwe beslissing te nemen op het bezwaar tegen de A1-verklaring. Als reactie hierop heeft de SVB een nieuwe A1-verklaring afgegeven met Nederlandse sociale zekerheid voor de periode 1 februari 2013 tot en met 30 april 2014. Voor de periode 1 mei 2014 tot en met 30 april 2016 is door de Liechtensteinse autoriteiten ook een A1-verklaring afgegeven (sociaal verzekerd in Liechtenstein). Ten tijde van het afgeven van de A1-verklaring wist de SVB niet van het bestaan van deze A1-verklaring, afgegeven door de Liechtensteinse autoriteit. De werknemer heeft bezwaar gemaakt tegen de door de SVB afgegeven A1-verklaring (1 februari 2013 tot en met 30 april 2014) en stelt dat deze niet juist is. De CRvB concludeert dat de juistheid van de A1-verklaring opnieuw onderzocht dient te worden. Om de juistheid van de afgegeven A1-verklaring vast te stellen is de dialoogprocedure (Art. 16 Vo. 987/2009) opgestart. Het is dus nog niet duidelijk of de A1-verklaring in stand blijft of niet. Gedurende de procedure van bezwaar en beroep bij de CRvB heeft de Nederlandse inspecteur echter al een aanslag premies volksverzekeringen voor het jaar 2013 opgelegd. Omdat er sprake was van een Nederlandse A1-verklaring heeft de inspecteur dienconform Nederlandse sociale verzekeringspremies geheven. De werknemer stelt echter dat, zolang de A1-verklaring niet onherroepelijk vaststaat, de inspecteur vrijstelling moet verlenen voor de premies volksverzekeringen. De inspecteur brengt daar tegenin dat de aanslag in stand dient te blijven omdat de A1-verklaring Nederlandse sociale zekerheid aanwijst en heeft aldus het bezwaar van belanghebbende afgewezen. Ook de rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard. Hiertegen heeft de belanghebbende hoger beroep ingesteld bij het Hof Den Bosch. Door het opleggen van de aanslag (op basis van de nog niet onherroepelijke A1-verklaring) heeft de inspecteur belanghebbende gedwongen om tegen de aanslag op te komen bij de belastingrechter. Er lopen nu dus twee procedures, enerzijds de procedure bij de SVB om te bepalen of de A1-verklaring op juiste gronden is afgegeven en anderzijds de procedure bij het Hof Den Bosch om te bepalen of sociale verzekeringspremies geheven mogen worden. De vraag die Hof den Bosch nu specifiek dient te beantwoorden, is of de inspecteur de sociale verzekeringspremies premies al mag heffen nu er nog geen duidelijkheid is over de juistheid van de onderliggende A1-verklaring (procedure SVB). Zoals al aangegeven, vloeit deze discrepantie voort uit het feit dat de heffing van premies volksverzekeringen door een andere instantie gebeurt dan de vaststelling van de premieplicht. Het Hof Den Bosch geeft drie mogelijke antwoorden op bovenstaande vraag. Om te bepalen welk scenario de beste oplossing biedt, heeft het Hof prejudici&euml;le vragen gesteld aan de Hoge Raad. De oplossingen die het Hof aandraagt zijn als volgt: Aanhouden van de zaak, met het risico dat de zaak niet binnen redelijke termijn wordt behandeld. Echter, het voordeel hierbij is dat de uiteindelijke uitspraak in &eacute;&eacute;n keer in lijn is met de beslissing van de Hoge Raad. Voorbijgaan aan de A1, met het risico dat er na de uitkomst van de procedure van de SVB alsnog in hoger beroep gegaan dient te worden en de Hoge Raad dient te beslissen of de zaak alsnog aangehouden dient te worden totdat het onderzoek van de CRvB is afgerond. Het voordeel is echter dat de werknemer en werkgever snel antwoord krijgen betreffende de aanslag premies volksverzekeringen. Terugverwijzen naar de inspecteur, met het risico dat aanhouden van bezwaar door de inspecteur de werknemer belemmert in zijn rechtsgang (toegang tot de belastingrechter). Voordeel is dat de inspecteur uitspraak kan doen op basis van de onherroepelijke A1-verklaring binnen de hiervoor mogelijke termijnen. Zoals al beschreven, alle opties hebben voor- en nadelen. Dit komt voornamelijk doordat er sprake is van meerdere naast elkaar lopende procedures. Om een beslissing te kunnen maken stelt het Hof prejudici&euml;le vragen aan de Hoge Raad: Dient de aanslag met betrekking tot de premies volksverzekeringen te worden verminderd tot nihil, omdat ten tijde van het opleggen van deze aanslag, dan wel ten tijde van het einde van de bezwaartermijn, de door de SVB gegeven A1-verklaring niet onherroepelijk vaststond? Indien vraag I ontkennend wordt beantwoord: Dient aan de door de SVB gegeven A1-verklaring van 24 juni 2014 en de A1-verklaring van 20 maart 2018 voorbij te worden gegaan en dient het Hof zo spoedig mogelijk de zaak zelf te beslissen op basis van het procesdossier? Indien vragen I en II ontkennend worden beantwoord: Kan het Hof de zaak terugwijzen naar de Inspecteur voor een hernieuwde behandeling van het bezwaar en het opnieuw doen van een uitspraak op bezwaar, onder de bepaling dat pas uitspraak op bezwaar hoeft te worden gedaan nadat de definitieve uitkomst ten aanzien van de door de SVB gegeven A1-verklaring van 24 juni 2014 en de A1-verklaring van 20 maart 2018 bekend zal zijn? Indien vragen I en II ontkennend en III bevestigend worden beantwoord: Als gewacht moet worden op de definitieve uitkomst ten aanzien van de door de SVB gegeven A1-verklaring van 24 juni 2014 en de A1-verklaring van 20 maart 2018, is er een maximum aan de termijn waarvoor de zaak door de Inspecteur kan worden aangehouden? Indien vragen I, II en III ontkennend worden beantwoord: Als gewacht moet worden op de definitieve uitkomst ten aanzien van de door de SVB gegeven A1-verklaring van 24 juni 2014 en de A1-verklaring van 20 maart 2018, is er een maximum aan de termijn waarvoor de zaak door het Hof moet worden aangehouden? In het grotere geheel kan ook de vraag gesteld worden of de inspecteur niet &uuml;berhaupt dient te wachten met het opleggen van de aanslag totdat de A1-verklaring onherroepelijk vaststaat. Een nadeel hierbij is dan weer dat de dialoogprocedures zodanig lang kunnen duren dat de termijn voor het opleggen van een aanslag verstrijkt. De twee instanties (SVB & Belastingdienst) en twee procedures (Bestuursrecht & Belastingrecht) zijn dus erg afhankelijk van elkaar. In het licht van de eerst behandelde uitspraak van het Europese Hof van Justitie kan wellicht gezegd worden dat de inspecteur de mogelijkheid heeft om in gevallen van fraude de A1-verklaring eenzijdig aan de kant te schuiven. Echter, dit biedt geen eenduidige oplossing in alle andere gevallen (zoals in de tweede zaak) waarin het niet duidelijk is of de afgegeven A1-verklaring op juiste gronden is afgegeven. Advocaat-generaal (A-G) Niessen heeft in zijn conclusie (2 augustus 2018, nr. 18/01619) als antwoord op de eerste prejudici&euml;le vraag gesteld dat de inspecteur en de belastingrechter gebonden zijn aan de nog niet onherroepelijk vaststaande A1-verklaring en dat het Hof als belastingrechter niet kan oordelen over de inhoudelijke gelding van de A1-verklaring. Hierover kan enkel, op basis van de bevoegdheidsverdeling, de sociale zekerheidsrechter beslissen. Mocht de uiteindelijke uitkomst anders zijn dan moeten zo veel mogelijk premies worden verrekend. Blijkt dus dat de A1-verklaring toch onjuist was, dan dient de belanghebbende tot herziening van de aanslag te verzoeken. Als de eerste vraag op deze manier beantwoord is, is beantwoording van de overige vragen niet meer relevant. Ter volledigheid behandelt de A-G deze vragen toch. Het is afwachten of de Hoge Raad dit ook zo beslist. In het kort stelt de A-G dat er zo spoedig mogelijk door het Hof beslist dient te worden. Het Hof kan de zaak niet terugverwijzen naar de inspecteur. Het Hof kan de beslissing alleen uitstellen met toestemming van de belanghebbende (rechtelijke procedures dienen gevolgd te worden) en het Hof dient niet te wachten op het definitieve oordeel van de SVB (indien er gewacht wordt is er geen definitieve termijn voor uitspraak op bezwaar). De belanghebbende is dus (net als de inspecteur) gehouden aan de dialoogprocedure die de SVB dient op te starten. Dit kan er toe leiden dat de inspecteur wel al premies conform de A1 mag heffen maar dat belanghebbende lange tijd moet wachten voordat hij uiteindelijk duidelijkheid krijgt op de vraag of de sociale zekerheidspremies terecht zijn geheven. Zo niet, dan dient belanghebbende opnieuw een verzoek tot herziening te doen. Dit lijkt naar mijn mening niet geheel terecht omdat het Hof als belastingrechter wel de feiten zou moeten kunnen toetsen om te beslissen of de A1-verklaring op juiste gronden is afgegeven. De belanghebbende wordt zo opnieuw gedwongen om een procedure op te starten (mocht de A1-verklaring worden ingetrokken). Voor de praktijk blijft er op basis van de antwoorden van de A-G een simpele rechtsregel over; zolang de A1-verklaring door de SVB niet is ingetrokken, dienen alle betrokken instanties zich eraan te houden (ook de inspecteur). Het is nu wachten op de uitspraak van de Hoge Raad.

Menu

De geldigheid van A1-verklaringen en het samenspel met nationale wetgeving

Nieuws