Brexit (deel 1): De gevolgen voor de belastingheffing

Auteur: Carlo Douven, werkzaam bij de Belastingdienst/kantoor Buitenland en free-lance docent. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel. We gaan in het vakblad een serie artikelen publiceren over de Brexit. Dit is het eerste artikel in deze reeks. In dit artikel zal ik in algemene zin op de Brexit ingaan en me daarna richten op de gevolgen voor de loon- en de inkomstenbelasting. In andere artikelen wordt nader ingegaan op de sociale zekerheid en het rechtmatig verblijven en werken. Brexit &ndash; algemeen Alweer bijna vijf jaar geleden, op 23 juni 2016, stemden de inwoners van het Verenigd Koninkrijk over het vertrek uit de Europese Unie. Zoals bekend was een nipte meerderheid voor &lsquo;leave&rsquo;. Op 29 maart 2017 heeft het Verenigd Koninkrijk formeel laten weten de Europese Unie te gaan verlaten. Op 1 februari was de Brexit een feit en startte een overgangsperiode. De juridische grondslag voor deze overgangsperiode is neergelegd in het terugtrekkingsakkoord van 17 oktober 2019. In de loop van 2020 is duidelijk geworden dat de overgangsperiode zou eindigen op 1 januari 2021. Het Verenigd Koninkrijk was niet in voor een langere overgangsperiode. Uiteindelijk hebben intensieve onderhandelingen geleid tot de op kerstavond 24 december 2020 gesloten Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU VK. In deze overeenkomst zijn de toekomstige verhoudingen tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk vastgelegd. Formeel, in verband met de ratificering, zal de overeenkomst in werking treden op 28 februari 2021, vanaf 1 januari 2021 wordt deze echter al toegepast. Brexit &ndash; 2020 Gedurende de overgangsperiode is door het terugtrekkingsakkoord voor de belastingheffing en voor de sociale zekerheid niets gewijzigd ten opzichte van de jaren dat het Verenigd Koninkrijk nog lid was van de Europese Unie. Het EU-recht en de daaruit voortvloeiende nationale regelgeving zijn onverkort van toepassing gebleven. Denk aan onder meer de kwalificerende buitenlandse belastingplicht, belastingdelen arbeidskorting en inkomensafhankelijke combinatiekorting, Europese socialezekerheidsregelgeving etc. Voor de belastingheffing is dit nog eens expliciet bevestigd in het &lsquo;Besluit toelichting fiscale gevolgen terugtrekkingsakkoord Brexit&rsquo; van 29 januari 2020, Stcrt. 2020, 6891. In het belastingjaar 2020 heeft de Brexit dus nog geen gevolgen voor de belastingheffing en de sociale zekerheid. Brexit &ndash; 2021 Vanaf 1 januari 2021 wordt de situatie ingewikkelder. Het terugtrekkingsakkoord geeft bepaalde &lsquo;bestaande&rsquo; situaties een voortdurend recht op toepassing van het EU-recht. Voor situaties die niet onder het terugtrekkingsakkoord vallen, gelden de regels van de nieuwe Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU VK. Deze beide situaties moeten dus goed worden onderscheiden. Ook voor de belastingheffing is dit een cruciaal onderscheid. Wie kan een beroep blijven doen op het terugtrekkingsakkoord? Iemand die een beroep kan doen op het terugtrekkingsakkoord kan in aanmerking komen voor Nederlandse fiscale faciliteiten in de loon- en inkomstenbelasting. In het kader is opgenomen op welke fiscale faciliteiten inwoners van het VK voor 1 januari 2021 recht konden hebben en waar, op grond van het terugtrekkingsakkoord, ook vanaf 1 januari 2021 recht op kan bestaan. De belangrijkste fiscale faciliteiten waarop men een beroep kan blijven doen als het terugtrekkingsakkoord van toepassing is, zijn: kwalificerende buitenlandse belastingplicht (art. 7.8 Wet IB 2001); belastingdelen arbeidskorting en de inkomensafhankelijke combinatiekorting; gunstigere aanwijzing van een pensioenregeling uit het Verenigd Koninkrijk, als EU-lidstaat (art. 19d Wet LB); pensioen in eigen beheer in het Verenigd Koninkrijk; internationale waardeoverdracht van pensioen naar het Verenigd Koninkrijk; hogere afdrachtvermindering Zeevaart; hogere afdrachtvermindering Speur- en Ontwikkelingswerk; gunstigere toepassing onderworpenheidsvereiste (art. 38, lid 2 AWR); geen zekerheid stellen ter zake van conserverende aanslagen; loonbelastingtabellen voor werknemers uit een land van de landenkring (EU, EER (Liechtenstein, Noorwegen en IJsland), Zwitserland en BES (Bonaire, Sint Eustatius en Saba)) zijn van toepassing. De belangrijkste personen die een beroep kunnen doen op het terugtrekkingsakkoord, zijn personen die voor 2021 gebruik maakten van het recht van verblijf(1) en dus rechtmatig verblijf houden en dat na 2020 ononderbroken voortzetten. Men moet wel in een grensoverschrijdende situatie verkeren. De betrokkene krijgt van de IND een verblijfsdocument. Mij is nog niet helemaal duidelijk of iemand die een verblijfsrecht heeft, dan ook automatisch de Nederlandse fiscale faciliteiten behoudt, als hij fiscaal inwoner van het VK was en blijft. Ik vraag me af of die niet voorbehouden zijn aan de hierna te noemen groep. Ook als men v&oacute;&oacute;r 1 januari 2021 een beroep deed op het vrij verkeer van werknemers(2) of het vrij verkeer van zelfstandigen(3) blijft het terugtrekkingsakkoord van toepassing. Onder meer grensarbeiders(4) (bijv. inwoners van het Verenigd Koninkrijk die werken voor een Nederlandse werkgever in Nederland) kunnen zich op het vrij verkeer van werknemers beroepen. Een werknemer die v&oacute;&oacute;r 1 januari 2021 vanuit het Verenigd Koninkrijk voor een Nederlandse werkgever in Nederland of in een andere EU-lidstaat werkte (maar niet uitsluitend in het VK) en die deze werkzaamheden in 2021 voortzet, kan zich blijven beroepen op het vrij verkeer van werknemers. Daardoor bestaat onder meer recht op Nederlandse fiscale faciliteiten en het recht om het werkland binnen te komen en te verlaten. Vanaf 2021 moet een grensarbeider wel beschikken over een document grensarbeider. Voor meer informatie verwijs ik naar de website van Immigratie- en Naturalisatie Dienst. Als de situatie wijzigt of wordt onderbroken, dan moet worden beoordeeld of het terugtrekkingsakkoord van toepassing blijft(5). Voor de toepassing van het vrij verkeer van werknemers en zelfstandigen blijft een beroep op het terugtrekkingsakkoord mogelijk ook als iemand door bijvoorbeeld ziekte, tijdelijke arbeidsongeschiktheid, onvrijwillige werkloosheid of studie het verblijf in het werkland onderbreekt. Er zijn uiteraard nadere voorwaarden aan verbonden. Let op! De term &lsquo;ononderbroken&rsquo; heeft voor het recht van verblijf en de sociale zekerheid een andere invulling gekregen dan voor personen die zich op het vrij verkeer van werknemers of zelfstandigen beroepen in het terugtrekkingsakkoord. Ook kan men een beroep blijven doen op het terugtrekkingsakkoord als men switcht bijvoorbeeld van werknemer naar zelfstandige(6) of wijzigt van dienstbetrekking. Dus een wijziging van omstandigheden leidt niet per definitie tot het verval van de toepassing van het terugtrekkingsakkoord. Voorwaarde voor de toepassing van het terugtrekkingsakkoord is wel, dat men zich op 31 december 2020 in een grensoverschrijdende situatie moet bevinden. Uit het bovenstaande blijkt al indirect dat geen beroep op het terugtrekkingsakkoord kan worden gedaan door werknemers die v&oacute;&oacute;r 2021 in Nederland werkten, en die daarbij gebruik maakten van het vrij verkeer van diensten. Het onderscheid tussen het vrij verkeer van werknemers en zelfstandigen enerzijds en het vrij verkeer van diensten anderzijds was ten aanzien van de fiscale tegemoetkomingen nooit zo relevant. Als gevolg van het terugtrekkingsakkoord is dit nu wel het geval. Vanaf 2021 wordt relevant welke personen v&oacute;&oacute;r 1 januari 2021 een beroep deden op het vrij verkeer van diensten. Onder het vrij verkeer van diensten vallen onder meer gedetacheerde werknemers.(7) Dus uitzendkrachten, gedetacheerden binnen concernverband etc. kunnen geen gebruik maken van het terugtrekkingsakkoord na 2021. Wellicht gaat dit zelfs zo ver dat iedere werknemer die woont in een land en werkt voor een werkgever in zijn woonland, geen beroep kan doen op het terugtrekkingsakkoord, omdat de werkgever gebruik maakt van het vrij verkeer van diensten. Bijvoorbeeld een in het Verenigd Koninkrijk wonende werknemer wordt door een werkgever uit het Verenigd Koninkrijk naar Nederland uitgezonden. Er is geen discussie over dat de werkgever in zo een situatie gebruik maakt van het vrij verkeer van diensten. De Europese commissie gaat er van uit dat dan ook de werknemer gebruik maakt van het vrij verkeer van diensten en dat de werknemer niet zelfstandig een beroep kan doen op het vrij verkeer van werknemers. In de literatuur (o.a. Houwerzijl en Verschueren) wordt wel verdedigd dat een werknemer zich wel kan beroep op het vrij verkeer van werknemers. Let op! Ik merk in dit kader op dat de voortzetting van de A1-verklaring als gedetacheerde werknemer voor de sociale zekerheid niet met zich meebrengt dat geen verblijfs- en/of tewerkstellingsvergunning nodig is na 2020. Let op! Een inwoner van het VK houdt recht op bijv. het heffingvrije vermogen. Het recht op het heffingvrije vermogen is immers gebaseerd op het vrij verkeer van kapitaal. Inwoners van derde landen kunnen zich op het vrij verkeer van kapitaal in het Verdrag betreffende de werking van de EU beroepen. Wat zijn de fiscale gevolgen van de Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU VK? De Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU VK bestaat incl. de annexen uit 1365 bladzijden. Echter over de loon- en inkomstenbelasting is nagenoeg niets te vinden. Wel worden algemene uitgangspunten die bij de belastingheffing in aanmerking moeten worden genomen genoemd, bijv. de gezamenlijke bestrijding van belastingontduiking, informatie-uitwisseling en de bestrijding schadelijke belastingregimes. Afspraken die doorwerken naar de nationale belastingen zijn niet opgenomen. Dat is ook niet vreemd, enerzijds omdat de soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk op het gebied van de belastingen een van de belangrijkste redenen voor het Verenigd Koninkrijk was om uit de Europese Unie te treden en anderzijds omdat het EU-recht nauwelijks direct werkende regels kent voor de directe belastingen. Nu in de Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU VK niets is opgenomen over de directe belastingen en ook de verkeersvrijheden (vrij verkeer van werknemers, zelfstandigen, diensten etc.) niet genoemd zijn, kunnen aan de Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU VK geen fiscale voorrechten worden ontleend. Als het terugtrekkingsakkoord niet van toepassing is bij een belastingplichtige, dan wordt deze fiscaal behandeld als een inwoner van een zogenoemd derde land (een land dat geen onderdeel is van de landenkring (EU, Noorwegen, Liechtenstein, IJsland, Zwitserland en de BES)). Ook de non-discriminatiebepaling in het belastingverdrag Verenigd Koninkrijk - Nederland biedt geen toegang tot Nederlandse fiscale faciliteiten, zoals wel het geval is in de belastingverdragen met Belgi&euml;, Suriname en Aruba. Wel biedt het pensioenartikel in het belastingverdrag met het Verenigd Koninkrijk een recht op fiscale faciliteiten in Nederland voor pensioenregelingen uit het Verenigd Koninkrijk. In het besluit van 9 oktober 2015(8) zijn de voorwaarden opgenomen om de pensioenregeling uit het Verenigd Koninkrijk aan te laten wijzen als een zuivere pensioenregeling. Voor de sociale zekerheid voorziet de Handels- en samenwerkingsovereenkomst EU VK wel in een uitgebreide set van regels, die nauw, maar niet helemaal, aansluiten bij de Europese verordeningen voor de sociale zekerheid. In een ander artikel in dit Vakblad Grensoverschrijdend werken, wordt dit nader toegelicht. Ook is van belang dat vanaf 1 januari 2021 degene die in Nederland verblijft en/of werkt een bewijs heeft dat hij in Nederland mag verblijven en/of werken. Is dat niet het geval, dan is voor de loonbelasting het zogenoemde anoniementarief (art. 26b Wet LB) van toepassing. Ook de regels rondom het verblijfsrecht en de tewerkstellingsvergunningen worden in een artikel over de Brexit beschreven, in een komend nummer van dit vakblad. Conclusie Voor de belastingheffing zijn de gevolgen van de Brexit te overzien. Van belang is om goed te onderkennen dat sinds 1 januari 2021 twee situaties moeten worden onderscheiden: 1. Als het terugtrekkingsakkoord van toepassing is, bestaat nog mogelijk recht op fiscale faciliteiten in Nederland, zoals die gelden in relatie tot de overgebleven EU-lidstaten. 2. Als het terugtrekkingsakkoord niet van toepassing is, dan bestaat nog maar zeer beperkt recht op fiscale faciliteiten in Nederland. Dan wordt een inwoner van het Verenigd Koninkrijk gelijkgetrokken met inwoners van andere derde landen buiten de zogenoemde landenkring. De afbakening van personen die een beroep kunnen doen op het terugtrekkingsakkoord, en daarmee recht hebben op Nederlandse fiscale faciliteiten wordt voor de praktijk nog niet zo eenvoudig, schat ik in. Noten 1 Art. 10 en 13 e.v. Terugtrekkingsakkoord. Het verblijf moet ononderbroken zijn (art. 11). Wat daar onder wordt verstaan is te vinden in art. 15, leden 2 en 3 Terugtrekkingsakkoord. 2 Art. 24 Terugtrekkingsakkoord. 3 Art. 25 Terugtrekkingsakkoord. 4 Guidance Note (WK 1199/2020 INIT) van 31 januari 2020 van de Europese Commissie. 5 Resp. art. 24, lid 3 e art. 25, lid 3 Terugtrekkingsakkoord, waarin verwezen wordt naar art. 7, lid 3, onder a), b), c) en d) van de verblijfsrichtlijn (2004/38/EG). 6 Art. 17 Terugtrekkingsakkoord. 7 Guidance Note (WK 1199/2020 INIT), 1.2.2.1, van 31 januari 2020 van de Europese Commissie. 8 Besluit 9 oktober 2015, DGB2015/7010M, punt 2.2.3.

Menu

Brexit (deel 1): De gevolgen voor de belastingheffing

Nieuws