Gevolgen E101/A1-verklaringen niet bindend voor arbeidsrechtelijke verplichtingen

Auteur: Mr. A.C.W.M. van Dijck, advocaat-partner Arbeidsrecht, Kehrens Snoeks Advocaten & Mediators (dijck@kehrens-snoeks.nl) Op 14 mei 2020 heeft het Hof van Justitie antwoord gegeven op de vraag of de gevolgen van de E101/A1-verklaringen ook gelden voor de wettelijke arbeidsrechtelijke verplichtingen van een werkgever. Dit is niet het geval. In het onderstaande artikel zal dit nader worden besproken. Wat ging vooraf? Het ging in deze kwestie over een Franse zaak. Aan de Franse onderneming Bouygues Travaux Publics (hierna: Bouygues) werd een overheidsopdracht voor de bouw van een kernreactor gegund. Bouygues heeft voor de uitvoering daarvan met twee andere ondernemingen een holdingmaatschappij gevormd. Gezamenlijk hebben zij die opdracht uitbesteed aan een economisch samenwerkingsverband, waarvan onder meer Welbond deel uitmaakt. Dit samenwerkingsverband heeft gebruik gemaakt van andere onderaannemers, waaronder Elco. Na een klacht over de huisvestingsomstandigheden van buitenlandse werknemers, een staking over het onvoldoende voorhanden zijn van sociale bescherming ingeval van een ongeval, de openbaarmaking van diverse gemelde arbeidsongevallen, en het door de politie geleide onderzoek, is tegen Bouygues, Welbond en Elco strafrechtelijke vervolging ingesteld. Deze vervolging werd ingesteld voor het gebruikmaken van diensten van zwartwerkers en het onrechtmatig ter beschikking stellen van arbeidskrachten door de eerste twee vennootschappen, alsmede voor zwartwerken door de derde vennootschap. Bij uitspraak van de Cour d&rsquo;appel (hoger beroep Franse rechtbank) zijn Bouygues, Welbond en Elco veroordeeld tot diverse boetes. Dit ondanks dat een deel van de gedetacheerde werknemers in bezit was van een geldig detacheringsbewijs (E101/A1-verklaringen). Volgens Bouygues, Welbond en Elco, is de Cour d&rsquo;appel voorbijgegaan aan de gevolgen die zijn verbonden aan de E101/A1-verklaringen. Zij hebben daarom ook cassatie ingesteld tegen de uitspraken (Cour de cassation). Overwegingen door Cour de cassation Door de Cour de cassation wordt vastgesteld dat de detacheringsbewijzen (de E101/A1-verklaringen) de nationale rechterlijke instantie in vergaande mate binden op het vlak van sociale zekerheid. Volgens de Cour de cassation is op basis van diverse arresten van het Hof van Justitie (hierna: &ldquo;het Hof&rdquo;) vastgesteld dat de nationale rechter, wanneer bij hem een strafprocedure wegens zwartwerken aanhangig is, E101/A1-verklaringen alleen buiten beschouwing mag laten indien hij binnen een redelijke termijn fraude kan vaststellen van de werkgever. In onderhavige zaak is onder meer besloten om het zwartwerken toch te vervolgen omdat er niet alleen is nagelaten aangifte te doen van de salarissen en sociale bijdragen, maar ook omdat voorafgaande aan de aanwerving van de werknemers geen persoonsgegevens zijn aangemeld. Bij de Cour de cassation rijst de vraag of de gevolgen van geldige E101-verklaringen/A1-verklaringen ook gelden voor de vaststelling van het toepasselijke arbeidsrecht en de wettelijke verplichtingen van de werkgever. De voorgenoemde vraag wordt voorgelegd aan het Hof. Wat oordeelt het Hof? Doel E101/A1-verklaringen Het Hof oordeelt dat het van belang is dat volgens vaste rechtspraak de E101/A1-verklaringen tot doel hebben het vrije verkeer van werknemers en het vrij verrichten van diensten te vergemakkelijken. De E101/A1-verklaringen zijn standaardformulieren die het orgaan, dat is aangewezen door de bevoegde autoriteit van de lidstaat waarvan de socialezekerheidswetgeving van toepassing is, afgeeft om te verklaren dat werknemers onderworpen zijn aan de wetgeving van die lidstaat. Gelet op het beginsel dat werknemers bij &eacute;&eacute;n socialezekerheidsstelsel moeten zijn aangesloten, impliceren de E101/A1-verklaringen dat de socialezekerheidsregelingen van de andere lidstaten niet van toepassing kunnen zijn. De verklaringen cre&euml;ren dan ook een vermoeden dat de betrokken werknemers op regelmatige wijze zijn aangesloten bij het socialezekerheidsstelsel van de lidstaat waarvan het bevoegde orgaan die verklaringen heeft afgegeven. Kortom: in principe zijn de E101/A1-verklaringen bindend voor het bevoegde orgaan en voor de rechterlijke instanties van de lidstaat waar die werknemer arbeid verricht. Zolang de E101/A1-verklaringen niet zijn ingetrokken of ongeldig zijn verklaard, dient te worden aangenomen dat de betrokken werknemers zijn onderworpen aan de socialezekerheidswetgeving van de lidstaat waarvan het bevoegde orgaan die verklaringen heeft afgegeven. De rechterlijke instantie van een lidstaat kan E101/A1-verklaringen slechts buiten beschouwing laten wanneer: 1. zij vooraf contact heeft opgenomen met de bevoegde instantie van de lidstaat die het detacheringsbewijs heeft afgegeven, en; 2. wanneer deze instantie vervolgens heeft nagelaten om mee te werken teneinde de verklaring te wijzigen of in te trekken. Willen de instanties van de lidstaat van ontvangst dus vaststellen dat er sprake is van fraude en in het verlengde daarvan de E101/A1-verklaringen buiten beschouwing laten, dan zijn zij verplicht eerst de procedure te volgen die in de sociale-zekerheidsverordening is opgenomen. Het Hof oordeelt vervolgens duidelijk dat de E101/A1-verklaringen geen bindende gevolgen hebben ten aanzien van de verplichtingen die bij het nationale recht worden opgelegd op andere gebieden dan de sociale zekerheid. Zoals bijvoorbeeld op het gebied van arbeidsrecht. Terug naar verwijzende rechter Vervolgens oordeelt het Hof dat het haar niet vrij staat om verdere uitleg te geven aan de onderliggende feiten. Het Hof mag het Unierecht immers niet op een concreet geval toepassen. Het Hof mag zich enkel uitspreken over de uitlegging van Verdragen en handelingen van de instellingen van de Unie. In deze zaak zal de nationale rechter dus zelf moeten vaststellen of de verplichting tot aanmelding voor indienstneming enkel strekt tot naleving van de Franse wetgeving. Het Hof geeft nog wel aan dat de aanmeldingsplicht niet kan worden opgelegd voor werknemers met een geldige E101/A1-verklaring in de mate dat deze verplichting enkel en alleen tot doel heeft om te controleren of de werknemer aangesloten is bij het lokale stelsel van sociale zekerheid. De E101/A1-verklaringen verhinderen in principe een eenzijdige onderwerping aan de sociale zekerheid van de ontvangststaat. Verplichtingen die daarmee verband zouden houden kunnen dan ook niet worden opgelegd. Naast de E101/A1-verklaringen zal dan ook steeds rekening moeten worden gehouden met andere lokale formaliteiten die los staan van de aansluiting bij sociale zekerheid. De conclusie van het Hof is dan als volgt. Een E101/A1-verklaring, die door het bevoegde orgaan is afgegeven aan werknemers die hun werkzaamheden verrichten op het grondgebied van een andere lidstaat, is enkel op het gebied van sociale zekerheid bindend voor de rechterlijke instanties van die andere lidstaat. Conclusie Het Hof is vrij helder geweest in dit arrest. Geldige E101/A1-verklaringen zeggen niets over de arbeidsrechtelijke verplichtingen, waaronder de aangiften die door een werkgever voorafgaande aan de aanwerving van deze werknemers moeten worden gedaan (om zwartwerken te voorkomen). Met geldige E101/A1-verklaringen zullen dus evenwel de arbeidsrechtelijke verplichtingen moeten worden nageleefd. Een werkgever is hiervoor niet gevrijwaard. Bron HvJ 14 mei 2020, nr. C-17/19, ECLI:EU:C:2020:379, Bouygues travaux publics e.a

Menu

Gevolgen E101/A1-verklaringen niet bindend voor arbeidsrechtelijke verplichtingen

Nieuws