Progressievoorbehoud niet meer toegepast op afzonderlijk belastbare inkomsten

Auteur: mr. Sofie Jacobs, werkzaam als fiscaal advocaat bij Peeters Euregio Law & Tax (s.jacobs@euregio.law) Het Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag voorziet dat, indien Nederland heffingsbevoegd is voor bepaalde inkomsten, in Belgi&euml; dubbele belasting wordt vermeden door deze inkomsten vrij te stellen met progressievoorbehoud. Het progressievoorbehoud houdt in dat Belgi&euml; de vrijgestelde inkomsten wel in aanmerking mag nemen om het belastingtarief te bepalen van de in Belgi&euml; belastbare inkomsten. Van oudsher past de Belgische administratie het progressievoorbehoud echter ook toe op inkomsten die, mochten ze in Belgi&euml; belastbaar zijn, afzonderlijk belastbaar zouden zijn. De Belgische administratie werd voor deze te ruime interpretatie reeds een aantal keer teruggefloten door de rechtspraak. Deze rechtspraak werd recent wettelijk verankerd door de wet van 21 januari 2022 houdende diverse fiscale bepalingen. De inkomsten die een Belgische rijksinwoner in Nederland verwerft en die op basis van het dubbelbelastingverdrag in Belgi&euml; zijn vrijgesteld, kunnen toch in aanmerking worden genomen om het belastingtarief in de Belgische personenbelasting te bepalen dat van toepassing is op de inkomsten die in Belgi&euml; belastbaar zijn. Dit is het zogenaamde &lsquo;progressievoorbehoud&rsquo; dat zorgt voor een &ldquo;opduweffect&rdquo; van de tarieven. Omwille van de progressiviteit van de personenbelasting stijgt immers de gemiddelde aanslagvoet op de in Belgi&euml; belastbare inkomsten wanneer ook rekening wordt gehouden met de inkomsten die in Belgi&euml; zijn vrijgesteld. De vrijstelling met progressievoorbehoud is opgenomen in art. 23 &sect;1 a van het Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag: &ldquo;Indien een inwoner van Belgi&euml; inkomsten verkrijgt, andere dan dividenden, interest of royalty's als zijn bedoeld in artikel 12, paragraaf 5, of bestanddelen van een vermogen bezit die ingevolge de bepalingen van dit Verdrag, in Nederland zijn belast, stelt Belgi&euml; deze inkomsten of deze bestanddelen van vermogen vrij van belasting, maar om het bedrag van de belasting op het overige inkomen of vermogen van die inwoner te berekenen mag Belgi&euml; het belastingtarief toepassen dat van toepassing zou zijn indien die inkomsten of die bestanddelen van het vermogen niet waren vrijgesteld.&rdquo; Internrechtelijk werd deze vrijstelling met progressievoorbehoud geconcretiseerd in art. 155 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen. Uit de omschrijving en ratio van art. 23 &sect;1 a van het Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag blijkt duidelijk dat enkel vrijgestelde inkomsten, die aan de progressieve tarieven onderworpen zouden zijn indien ze in Belgi&euml; belastbaar zouden zijn, tot een opduweffect van de progressieve tarieven mogen leiden. Niettemin paste de Belgische administratie het progressievoorbehoud tot op heden ook systematisch toe op vrijgestelde inkomsten die, mochten ze in Belgi&euml; belastbaar zijn, afzonderlijk belastbaar zouden zijn en dus geen effect zouden hebben op de progressieve tarieven. Hof van beroep Antwerpen fluit Belgische administratie terug De discussie of het progressievoorbehoud ook van toepassing is op deze vrijgestelde inkomsten kwam regelmatig naar boven bij Belgische grensarbeiders die een Nederlandse lijfrente-uitkering ontvingen aangezien een lijfrente-uitkering, indien ze niet zou zijn vrijgesteld, afzonderlijk belast zou zijn geweest aan een vast tarief van 25%. Uiteindelijk werd deze discussie aan het Hof van beroep Antwerpen voorgelegd. Deze oordeelde in haar arresten d.d. 22 oktober 2019 (2018/AR/699) en d.d. 17 december 2019 (2017/AR/1610) dat de toevoeging van de lijfrente-uitkering aan de overige progressief belastbare inkomsten tot gevolg kan hebben dat op (een deel) van de in Belgi&euml; belastbare inkomsten meer belasting moet worden betaald omdat men in een hogere schijf is terechtgekomen door de toevoeging van de vrijgestelde inkomsten. Het Hof verduidelijkte echter dat art. 23 &sect;1 van het Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag niet tot gevolg heeft dat de progressief te belasten inkomsten aan een hoger belastingtarief onderworpen worden wanneer het vrijgestelde inkomen een afzonderlijk belastbaar inkomen betreft. Indien de lijfrente-uitkering niet zou zijn vrijgesteld, zou ze immers niet van invloed zijn geweest op de bepaling van het progressief tarief. Het Hof stelde dan ook dat art. 155 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen niet in overeenstemming is met het dubbelbelastingverdrag indien het vrijgestelde inkomen een afzonderlijk belastbaar inkomen betreft. Onder verwijzing naar het algemeen rechtsbeginsel inzake de voorrang van het internationaal recht op het nationaal recht, kwam het Hof bijgevolg tot het besluit dat het progressievoorbehoud opgenomen in art. 155 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen niet moet worden toegepast in de mate dat deze bepaling verder gaat dan art. 23 &sect;1 van het Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag. De lijfrente-uitkering diende in Belgi&euml; dan ook vrijgesteld te worden zonder toepassing van het progressievoorbehoud. Antwoord minister op mondelinge vragen Naar aanleiding van deze arresten, richtte dhr. Steven Mathe&iuml; op 15 juli 2020 een mondelinge vraag tot de bevoegde minister (Mond. Vr. S. Mathe&iuml;, 15 juli 2020, Kamercomm. Fin., Criv 55 Com 242, 44-45) waarmee hij wenste te vernemen of de Belgische administratie cassatieberoep zou aantekenen tegen bovenvermelde rechtspraak van het Hof van beroep Antwerpen. Hierop antwoordde de minister dat de Belgische administratie zich neerlegt bij de rechtspraak van het Hof van beroep Antwerpen en kondigde hij aan dat er een circulaire hieromtrent op komst was. Op 10 februari 2021 vroeg dhr. Steven Mathe&iuml; nogmaals aan de minister naar een stand van zaken (Mond. Vr. S. Mathe&iuml;, 10 februari 2021, Kamercomm. Fin., Criv 55 Com 376, 23), waarop de minister liet weten dat de Belgische administratie bezig was met het opstellen van de circulaire. Aangezien een circulaire uitbleef, bestond er nog steeds veel rechtsonzekerheid aangezien het niet duidelijk was of het standpunt van de Belgische administratie enkel betrekking had op het Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag of ook op andere Belgische dubbelbelastingverdragen. Wettelijke verankering van de rechtspraak van het Hof van beroep Antwerpen Uiteindelijk heeft de wetgever ingegrepen middels de wet van 21 januari 2022 houdende diverse fiscale bepalingen. De wet bepaalt nu uitdrukkelijk dat inkomsten die, als ze niet zouden zijn vrijgesteld, afzonderlijk belast zouden worden, worden vrijgesteld zonder toepassing van het progressievoorbehoud. Meer concreet wordt in art. 171 van het Wetboek van Inkomstenbelastingen voorzien dat deze inkomsten belastbaar zijn tegen een tarief van 0%. Deze nieuwe regeling is van toepassing op alle internationale verdragen en akkoorden die een progressievoorbehoud voorzien. De wetswijziging treedt in werking vanaf aanslagjaar 2021. Conclusie Deze wetswijziging is vooral goed nieuws voor Belgische grensarbeiders die bv. een lijfrente-uitkering of opzegvergoeding ontvangen die in Nederland belastbaar is. V&oacute;&oacute;r de wetswijziging paste de Belgische administratie het progressievoorbehoud immers ook toe op deze inkomsten, waardoor veel Belgische grensarbeiders ten onrechte in een hogere belastingschrijf terechtkwamen. Deze onrechtvaardigheid is nu opgeheven, hetgeen voordelig is voor alle Belgische grensarbeiders.