Het concurrentiebeding in Belgische arbeidsovereenkomsten: reddingsboei voor verstrooide werkgevers

Auteurs: mr. Jan Peeters en mr. Marco Wirtz, beide werkzaam als advocaat-partner bij Peeters Euregio Law & Tax (j.peeters@euregio.law en m.wirtz@euregio.law) Het ontslag of vertrek van een Belgische leidinggevende werknemer geeft al te vaak aanleiding tot financi&euml;le fiasco&rsquo;s voor werkgevers, die vergeten afstand te doen van het concurrentiebeding uit de arbeidsovereenkomst. Een aantal werkgevers probeerde hieraan tegemoet te komen door een &lsquo;omgekeerde&rsquo; afstandsclausule te bedingen in de arbeidsovereenkomst. Recent heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel zich uitgesproken over de geldigheid van dit soort afstandsclausule. Probleem: verzaking aan het concurrentiebeding wordt vaak vergeten De werkgever kan onder bepaalde voorwaarden een concurrentiebeding opnemen in de arbeidsovereenkomsten met zijn werknemers. Voor bedienden (m.u.v. handelsvertegenwoordigers, voor wie bijzondere regels gelden) bepaalt de Belgische wetgeving als geldigheidsvoorwaarde dat het concurrentiebeding moet voorzien in de betaling van een compensatoire vergoeding door de werkgever aan de werknemer. Deze vergoeding hoeft echter niet betaald te worden indien de werkgever binnen een termijn van 15 dagen vanaf het einde van de arbeidsovereenkomst afziet van de toepassing van het concurrentiebeding (art. 65 &sect;2 vijfde lid Arbeidsovereenkomstenwet). Het Nederlands recht voorziet in een soortgelijke vergoeding voor concurrentiebedingen, maar de manier waarop de werknemer deze vergoeding in Belgi&euml; en Nederland kan verkrijgen, verschilt volledig. Zo moeten partijen in Belgi&euml; bv. niet langs de rechter passeren. De overeengekomen compensatoire vergoeding is in Belgi&euml; automatisch verschuldigd, indien de werkgever geen afstand doet van het concurrentiebeding. A contrario: indien de werkgever de vergoeding wil vermijden, mag hij niet vergeten afstand te doen. In de praktijk merken wij echter dat dit vaak over het hoofd wordt gezien door internationale ondernemingen, zeker wanneer het HR-beleid buiten Belgi&euml; georganiseerd wordt. Zo komt het regelmatig voor dat een Belgische leidinggevende zelf ontslag neemt om bij een niet-concurrent te gaan werken, maar de werkgever domweg vergeet afstand te doen van het concurrentiebeding. Deze vergeetachtigheid gaat nochtans gepaard met grote financi&euml;le gevolgen. Art. 65 &sect;2 vijfde lid Arbeidsovereenkomstenwet bepaalt immers dat de compensatoire vergoeding minstens gelijk moet zijn aan de helft van het brutoloon van de werknemer dat overeenstemt met de toepassingsduur van het concurrentiebeding. Meestal wordt de maximale toepassingsduur van 12 maanden bedongen, waardoor minstens 6 maanden loon moet worden uitbetaald aan de werknemer. Aangezien het concurrentiebeding voornamelijk wordt opgenomen in arbeidsovereenkomsten van leidinggevenden met een hoog inkomen, zal de compensatoire vergoeding gewoonlijk zeer hoog uitvallen. Het is voor werkgevers uiteraard zuur om dit bedrag door vergeetachtigheid te moeten betalen, indien de werknemer helemaal niet van plan was om bij de concurrentie te gaan werken. In de meeste Belgische arbeidsovereenkomsten staat een afstandsclausule, waarin de wettelijk regeling is opgenomen: de werkgever kan binnen een termijn van 15 dagen na einde overeenkomst afstand doen van de toepassing van het concurrentiebeding. Om aan voormelde &lsquo;vergeetproblematiek&rsquo; tegemoet te komen, wordt het concurrentiebeding tegenwoordig steeds vaker voorzien van een &lsquo;omgekeerde&rsquo; afstandsclausule. Hierin wordt bepaald dat de werkgever de werknemer binnen 15 dagen vanaf de be&euml;indiging moet informeren over zijn beslissing om het concurrentiebeding toe te passen. Hiermee wordt de situatie dus omgekeerd: de werkgever moet niet langer expliciet aan de werknemer meedelen dat hij afstand doet van het concurrentiebeding, enkel indien hij het concurrentiebeding wenst toe te passen, zal hij dit binnen de 15 dagen moeten meedelen aan de werknemer. Ergo: indien de werkgever niets laat weten (bv. door vergeetachtigheid), is het concurrentiebeding niet toepasselijk en moet er ook geen compensatoire vergoeding worden betaald. Soelaas: Arbeidsrechtbank Brussel bevestigt de geldigheid van een &lsquo;omgekeerde&rsquo; afstandsclausule Op 5 oktober 2020 heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel zich uitgesproken over de geldigheid van deze omgekeerde afstandsclausule. De Arbeidsrechtbank stelde dat het wetsartikel zich niet uitspreekt over de manier waarop de afstand moet gebeuren en dat de afstand bijgevolg ook impliciet kan gebeuren. Derhalve oordeelde de Arbeidsrechtbank dat de omgekeerde afstandsclausule geldig is. Indien de werkgever een dergelijke clausule voorziet in de arbeidsovereenkomst en hij niets laat weten binnen de termijn van 15 dagen, wordt hij dus geacht afstand te doen van het concurrentiebeding en hoeft hij ook geen compensatoire vergoeding te betalen aan de werknemer. De Arbeidsrechtbank te Brussel volgt hiermee de rechtspraak van de Arbeidsrechtbank te Gent, die eerder al de geldigheid van de omgekeerde afstandsclausule bevestigde. Het pleit lijkt hiermee beslecht in het voordeel van de verstrooide werkgever, die door gebruik te maken van de omgekeerde afstandsclausule een onnodige compensatoire vergoeding kan vermijden. Hij mag dan uiteraard niet vergeten zijn bestaande arbeidsovereenkomsten in deze zin aan te passen&hellip;