Grensoverschrijdende tewerkstelling: einde overgangsregeling op 1 mei 2020

Auteur: Sofie Matthys, Mazars Accounting, Legal, Tax & Outsourcing Services (Mazars ALTOS), (sofie.matthys@mazars.be) Op 30 april 2020 loopt de overgangsregeling op het vlak van sociale zekerheid inzake grensoverschrijdende tewerkstelling waarin Verordening 883/2004 voorziet, ten einde. Dit kan een belangrijke impact hebben op bepaalde tewerkstellingssituaties. Hierna vindt u een overzicht van de belangrijkste wijzigingen voor werknemers die grensoverschrijdend werkzaam zijn. In een volgend nummer zullen de wijzigingen voor zelfstandigen/bestuurders (en de gemengde situaties) uitgebreid besproken worden. De Verordening 883/2004, die op 1 mei 2010 in werking getreden is, voorzag een overgangsperiode van 10 jaar voor de implementatie van de nieuwe co&ouml;rdinatie van sociale zekerheidssystemen binnen de EER en Zwitserland (hierna &ldquo;Nieuwe Verordening&rdquo;). Indien aan de hierna vermelde voorwaarden werd voldaan, bleef gedurende de overgangsperiode van 10 jaar de &lsquo;Oude&rsquo; Verordening 1408/71 (hierna &ldquo;Oude Verordening&rdquo;) van toepassing: De tewerkstellingssituatie blijft ongewijzigd; en De expliciete toepassing van de Nieuwe Verordening wordt niet gevraagd. Voor onderstaande landen was de Nieuwe Verordening pas na 1 mei 2010 in werking getreden waardoor de overgangsperiode pas later ten einde zal lopen: Zwitserland: einde op 30 maart 2022; IJsland, Liechtenstein en Noorwegen: einde op 31 mei 2022; en Kroati&euml;: einde op 30 juni 2023. De Nieuwe Verordening was vanaf 1 januari 2011 ook van toepassing op third-country nationals en bijgevolg zal voor deze categorie de overgangsperiode pas eindigen op 31 december 2020. Lex Loci Laboris Onder de Nieuwe Verordening is het principe van &ldquo;Lex Loci Laboris&rdquo; van toepassing. De toepasselijke wetgeving is die van de lidstaat waar de werkzaamheden in loondienst worden verricht. Dit in tegenstelling tot de Oude Verordening (zie hierna). Voorbeeld 1 Jan is woonachtig in Belgi&euml;, maar verricht 100% zijn werkzaamheden in Nederland. Hij zal aldus voor de totaliteit van zijn werkzaamheden onderworpen zijn aan de Nederlandse sociale zekerheid. Gelijktijdige tewerkstelling Er is sprake van &ldquo;gelijktijdige tewerkstelling voor werkzaamheden in loondienst&rdquo; indien een werknemer gedurende een langere termijn gelijktijdig of afwisselend in twee of meer lidstaten werkzaamheden in loondienst uitoefent voor dezelfde of verschillende werkgevers. Woonstaatprincipe versus werkstaatprincipe De Oude Verordening was gebaseerd op het woonstaatprincipe. Dit betekende dat de werknemer onderworpen bleef aan het sociale zekerheidsstelsel van de lidstaat waar de werknemer woonachtig was, indien een deel van de activiteiten uitgeoefend werd in de woonstaat. Voorbeeld 2 &ndash; toepassing Oude Verordening Jan is woonachtig in Belgi&euml; en werkt om de twee weken een dag in Belgi&euml; voor zijn Nederlandse werkgever. De andere dagen van de week werkt hij voor zijn Nederlandse werkgever in Nederland. Overeenkomstig de bepalingen van de Oude Verordening bleef Jan voor de totaliteit van zijn werkzaamheden toch onderworpen aan de Belgische sociale zekerheid. Onder toepassing van de Oude Verordening was de tewerkstelling van een zeer beperkt aantal dagen in de woonstaat (bv. om de twee weken een dag of zelfs een dag per maand) al voldoende om ervoor te zorgen dat de werknemer onderworpen bleef aan de sociale zekerheid van de woonstaat. Zoals hierboven vermeld gaat de Nieuwe Verordening uit van het werkstaatprincipe. Om moeilijkheden te voorkomen werd, voor wat betreft de werknemers die gelijktijdig in verschillende lidstaten tewerkgesteld zijn, het principe van &ldquo;substanti&euml;le activiteit&rdquo; ingevoerd. Substanti&euml;le activiteit Sinds de invoering van de Nieuwe Verordening dient er sprake te zijn van een &ldquo;substanti&euml;le activiteit&rdquo; in de woonstaat opdat het sociale zekerheidssysteem van de woonstaat van toepassing zou kunnen zijn. Er is sprake van een substanti&euml;le activiteit indien: Minstens 25% van de arbeidstijd verricht wordt in de lidstaat; of Minstens 25% van de vergoeding (of omzet) in de lidstaat verkregen wordt. Voorbeeld 2 &ndash; toepassing Nieuwe Verordening Jan is woonachtig in Belgi&euml; en werkt om de twee weken een dag in Belgi&euml; voor zijn Nederlandse werkgever. Onder de Nieuwe Verordening zal Jan onderworpen zijn aan de toepassing van het Nederlands sociaal zekerheidsregime. Indien de tewerkstellingssituatie van Jan niet gewijzigd is sinds 2010 en Jan niet om de toepassing van de Nieuwe Verordening had gevraagd, zal de Nederlandse werkgever van Jan er moeten voor zorgen dat Jan vanaf 1 mei 2020 onderworpen zal zijn aan het Nederlands sociaal zekerheidsstelsel. Kanttekening: In de praktijk zal deze situatie waarschijnlijk niet meer zo vaak voorkomen, omdat het Nederlands sociaal zekerheidsstelsel voordeliger is dan het Belgisch sociaal zekerheidsstelsel en dus de toepassing van de Nieuwe Verordening al aan de orde zal zijn geweest. Een omgekeerde situatie komt mogelijk wel vaker voor. Indien Jan woonachtig was in Nederland en minder dan 25% werkzaam was in Nederland kon hij t.e.m. 30 april 2020 onderworpen blijven aan het Nederlands sociaal zekerheidsstelsel. Vanaf 1 mei zal hij verplicht onderworpen worden aan de Belgische sociale zekerheid, hetgeen mogelijks een impact zal hebben op zijn nettosalaris en op de loonkost voor de werkgever. Verordening 465/2012 Op 28 juni 2012 kwam er evenwel een aanvulling op de Nieuwe Verordening. Sindsdien geldt een gewijzigde toepassing van de Nieuwe Verordening indien de werknemer geen substantieel gedeelte van zijn werkzaamheden verrichte in zijn woonstaat maar werkzaam was voor verschillende werkgevers die zich in verschillende lidstaten bevinden. Volgende situaties kunnen zich voordoen wanneer minder dan 25% van de werkzaamheden in de woonstaat verricht worden: De wetgeving van de staat waar de werkgever(s) gevestigd is/zijn (lees: waar de maatschappelijke zetel van de onderneming gevestigd is) zal van toepassing zijn als de werknemer voor &eacute;&eacute;n of twee werkgevers werkt die in dezelfde staat gevestigd zijn (maar dus niet in de woonstaat); De wetgeving van een andere staat dan de woonstaat zal van toepassing zijn als de werknemer voor twee of meer werkgevers werkt (ondernemingen) die gevestigd zijn in twee verschillende staten waarvan &eacute;&eacute;n de woonstaat is; De wetgeving van de woonstaat (of het land van verblijf) zal van toepassing zijn als de werknemer voor meerdere werkgevers werkt die hun maatschappelijke zetels in verschillende staten buiten Belgi&euml; hebben; De wetgeving van de woonstaat (of het land van verblijf) zal van toepassing zijn als de werknemer werkt in twee of meerdere Europese landen voor een werkgever die in een staat buiten de EER (of Zwitserland) gevestigd is. Voorbeeld 3 Jan is woonachtig in Nederland en werkt voor een bedrijf in Nederland en voor een bedrijf in Duitsland. Hij verricht wekelijks drie dagen werkzaamheden in Frankrijk voor het Nederlandse bedrijf. Voor het Duitse bedrijf werkt hij per week een dag in Duitsland en een dag in Zwitserland. De tewerkstelling in zijn woonstaat (Nederland) maakt geen substantieel gedeelte uit van de totaliteit van zijn werkzaamheden. Onder de toepassing van Verordening 465/2012 zal Jan onderworpen zijn aan het sociale zekerheidsstelsel van Duitsland (de andere lidstaat dan zijn woonstaat), aangezien hij voor twee werkgevers werkt die in verschillende lidstaten gevestigd zijn en waarvan &eacute;&eacute;n werkgever in de woonstaat gevestigd is (zie situatie 2 hierboven). Voorbeeld 4 Jan is woonachtig in Frankrijk en heeft twee werkgevers, &eacute;&eacute;n in Itali&euml; en &eacute;&eacute;n in Spanje. Hij werkt een dag per week in Spanje en de andere vier dagen werkt hij in Itali&euml;. Overeenkomstig de bepalingen van Verordening 465/2012 blijft de Franse wetgeving van toepassing ondanks dat Jan werkzaamheden verricht voor meerdere werkgevers die zijn gevestigd in verschillende lidstaten buiten zijn woonstaat (Frankrijk) (zie situatie 3 hierboven). Aangezien deze laatstgenoemde Verordening pas in werking is getreden op 28 juni 2012 zal hier de overgangsperiode pas eindigen op 27 juni 2022. Ook hier zal het van belang zijn om tijdig de tewerkstellingssituatie te beoordelen en eventueel te anticiperen. Brexit In het kader van de &ldquo;harde&rdquo; Brexit op 31 januari 2020 is er een overgangsregeling voorzien tot en met 31 december 2020. Tot het einde van die periode blijft het Verenigd Koninkrijk onderworpen aan de regels van de Europese Unie. Zowel burgers uit de Europese Unie die werkzaam zijn in het Verenigd Koninkrijk als Britse onderdanen die in de Europese Unie tewerkgesteld zijn, vallen aldus nog onder de huidige Europese Verordening op het vlak van de sociale zekerheid. Verder is er nog geen duidelijkheid over de co&ouml;rdinatie van het sociale zekerheidssysteem tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie na afloop van de overgangsregeling. Wordt aldus vervolgd.