Belasting en premies bij vergoeding wegens ontbinden arbeidscontract

Auteur: Denise Leenders, adviseur bij het GrensInfoPunt Aken/Eurode (www.grenzinfopunkt.eu) Wanneer een arbeidscontract eindigt, heeft dat grensoverschrijdend vaak gevolgen waarmee personen zich geen raad weten. Hieronder bespreek ik de situatie van iemand waarbij een arbeidscontract nooit tot arbeid leidde. Er wordt ingegaan op de vraagstelling, welke details van bijzonder belang waren en de informatie die aan de betreffende persoon verstrekt kon worden. Een zaak uit de praktijk van het GrensInformatiePunt. Persoon A woont in Duitsland en werkte in eerste instantie in Duitsland. Hij kreeg een contract aangeboden door een Nederlands bedrijf, tekende dit arbeidscontract en nam ontslag in Duitsland. Het contract in Nederland kwam echter nooit tot uitvoering; de Nederlandse werkgever besloot A toch niet in dienst te willen nemen. A stapte naar de rechter, waar het contract per startdatum ontbonden werd en A &euro; 15.000 toegewezen kreeg. Dit werd door de werkgever uitbetaald, maar met inhouding van ca. 52% aan premies en belastingen. Deze informatie schiet tekort om alle facetten van deze situatie te belichten. Echter was meteen duidelijk dat als loonheffing van toepassing is, de afgedragen loonheffing te hoog is.(1) A kan meteen deels gerustgesteld worden; hij zal in ieder geval een deel van de loonheffing via de aangifte inkomstenbelasting terug kunnen krijgen. Om vast te stellen waar belastingen en premies afgedragen moeten worden en in welke mate er meer informatie nodig is: Welke inkomsten heeft A gehad sinds het opzeggen van zijn Duitse arbeidscontract? Welke aard heeft de &euro; 15.000 die A toegezegd heeft gekregen? De antwoorden op deze beide vragen zijn van belang om de details omtrent belastingen en sociale zekerheid te kunnen analyseren. In beide rechtsgebieden zijn er meerdere opties, afhankelijk van nog onbekende gegevens. Hier volgt een analyse van deze opties. Belastingen De eerste vraag is: waar zijn de &euro; 15.000 te belasten? Er zijn twee mogelijkheden: er kan in casu sprake zijn van een schadevergoeding of een bedrag dat gekoppeld is aan arbeid. Voor deze kwalificatie grijpen we naar de nationale belastingwetten en het belastingverdrag Nederland-Duitsland.(2) Als het bedrag een schadevergoeding betreft, dan is het restartikel 21 van toepassing.(3) Hierin wordt vastgelegd dat overige inkomsten, i.e. alle bronnen die niet expliciet genoemd worden in het verdrag, in het land te belasten zijn waar de ontvanger woont. Schadevergoedingen worden niet in het verdrag genoemd(4), wat ertoe leidt dat het heffingsrecht naar Duitsland zou gaan. Voor de Nederlandse kant betekent dit dat de afgedragen loonbelasting volledig teruggevorderd kan worden.(5) Vervolgens moet er aan de Duitse kant bekeken worden of belasting geheven zou worden. Volgens het Einkommenssteuergesetz (EStG)(6) moet over een beperkt aantal bronnen inkomstenbelasting worden betaald, namelijk over de inkomsten uit: land- en bosbouw commerci&euml;le activiteiten (zelfstandige) arbeid kapitaalgoederen huur en leasing andere inkomsten,(7) welke verschillende terugkerende betalingen kunnen zijn.(8) Een schadevergoeding valt niet onder een van deze categorie&euml;n, waardoor er in Duitsland geen inkomstenbelasting over betaald zou hoeven worden. Als het bedrag echter gekoppeld is aan arbeid, bijvoorbeeld doordat het een gratificatie, bonus, (achtergesteld) loon of dergelijke betreft, dan wordt het recht belasting te heffen volgens het arbeidsartikel(9) beoordeeld. Artikel 14 bepaalt onder andere dat Nederland enkel inkomstenbelasting van inwoners van Duitsland mag heffen ten aanzien van de in Nederland gewerkte dagen. In casu heeft A echter geen dag in Nederland gewerkt. Dit leidt tot een bepaalde onzekerheid. Het enige wat A kan doen is bij de belastingaangifte het volledige bedrag vrij te laten stellen en af te wachten wat de belastinginspecteur daarmee doet. In beide gevallen moet het bedrag in Duitsland bij de aangifte inkomstenbelasting (Einkommenssteuererkl&auml;rung) opgegeven worden als buitenlands inkomen. Wanneer het verkregen bedrag in Nederland niet belast wordt, zal het in Duitsland niet vrijgesteld worden van de belastingplicht en dus belast worden. Hoeveel belasting daadwerkelijk over het bedrag betaald zou moeten worden, is afhankelijk van de persoonlijke situatie van A en zijn overige inkomsten in 2019. Om dit te achterhalen heeft A twee opties: op het resultaat van de Einkomenssteuererkl&auml;rung te wachten of, voor een indicatie vooraf, een Steuerberater (een belastingadviseur volgens Duits recht) te consulteren. Wanneer de vergoeding w&eacute;l in Nederland belast zou worden, is deze alsnog bij de Einkommenssteuererkl&auml;rung op te geven. Weliswaar wordt de vergoeding dan niet in Duitsland belast, maar zal deze wel in het progressievoorbehoud meegenomen worden. Kort gezegd betekent dit dat over inkomsten die in het betreffende jaar wel in Duitsland te belasten zijn een hoger belastingpercentage berekend zal worden. Sociale zekerheid Bij grensoverschrijdende situaties wordt aan de hand van Verordening 883/2004 bepaald in welk land de sociale zekerheid van een persoon zich bevindt. Een persoon is sociaal verzekerd in het land waar deze werkt,(10) tenzij een substantieel deel van de werkzaamheden verricht wordt in het woonland. In dat geval ligt de sociale zekerheid van de persoon in het woonland.(11) In eerste instantie is het daarom van belang te weten wat er daadwerkelijk met het contract is gebeurd: is het opgezegd per begindatum, of heeft het juridisch nooit bestaan? Daarnaast is de kwalificatie van de vergoeding ook hier van belang. Wanneer het arbeidscontract juridisch nooit heeft bestaan, kan er geen sprake zijn van werkzaamheden. Er zijn dan geen implicaties op het gebied van sociale zekerheid. Als het arbeidscontract wel heeft bestaan, dan moet eerst vastgesteld worden in welk land de sociale zekerheid van A zich bevindt. Aangezien hij nooit daadwerkelijk in Nederland werkzaamheden heeft uitgevoerd, zal deze in Duitsland blijven. In het Duitse recht spreekt men bij dit soort vergoedingen van een Abfindung. Ten aanzien van de sociale zekerheid is de volgende vraag of er over de Abfindung in Duitsland premies volksverzekeringen (Sozialversicherungsbeitr&auml;ge) betaald dienen te worden. In Duitsland worden premies over het zogenoemde Arbeitsentgelt betaald.(12) Hieronder tellen alle periodieke en eenmalige inkomsten uit arbeid.(13) Over een Abfindung die betrekking heeft op een periode waarin het arbeidscontract bestond moeten Sozialversicherungsbeitr&auml;ge worden betaald. Men gaat ervanuit dat de werknemer in die periode had kunnen werken en daarvoor betaald zou moeten, maar dat er door de werkgever niet van de arbeidskracht gebruik werd gemaakt.(14) Wanneer de Abfindung wegens het be&euml;indigen van het arbeidsrelatie wordt uitgekeerd, is deze niet te scharen onder Entgelt. Immers heeft de Abfindung dan geen betrekking op (fictioneel) uitgevoerde werkzaamheden.(15) Omdat de Abfindung dan niet als Entgelt geclassificeerd wordt, dienen er ook geen Sozialversicherungsbeitr&auml;ge over afgedragen te worden. Open vragen en conclusie In casu werden de eerder gestelde vragen als volgt beantwoord: Welke inkomsten heeft A gehad sinds het opzeggen van zijn Duitse arbeidscontract? Hij krijgt sinds be&euml;indiging van het contract Arbeitslosengeld (vergelijkbaar met de WW) en heeft geen andere inkomsten. Welke aard heeft de &euro; 15.000 die A toegezegd heeft gekregen? Dit detail is te vinden in het proces-verbaal van wat een schikking blijkt te zijn. Te lezen is: &ldquo;De arbeidsovereenkomst is ge&euml;indigd op 1 april 2019 [&hellip;]. Partijen komen overeen dat A aanspraak heeft op een be&euml;indigingsvergoeding van &euro; 15.000,00 bruto.&rdquo; &lsquo;Be&euml;indigingsvergoeding&rsquo; is een andere term voor de welbekende transitievergoeding en wordt volgende de Nederlandse wet gekwalificeerd als loon uit vroegere dienstbetrekking.(16) Het arbeidsartikel van het Nederlands-Duitse Belastingverdrag bepaalt vervolgens welke staat belasting mag heffen. Op grond van artikel 14 is de be&euml;indigingsvergoeding waarschijnlijk in Duitsland te belasten. A zal daarom moeten proberen het bedrag bij de belastingaangifte vrij te laten stellen. In Duitsland zal de vergoeding dan als normaal buitenlands inkomen belast worden. In het proces-verbaal is te lezen dat de arbeidsovereenkomst is ge&euml;indigd per 1 april 2019 &ndash; wat dezelfde datum is als de start van dit arbeidscontract. Het arbeidscontract van A heeft dus voor 1 dag bestaan. De sociale zekerheidspositie van A lag tot 1 april 2019 in Duitsland. Aangezien hij nooit daadwerkelijk in Nederland gewerkt heeft, is zijn sociale zekerheidspositie in Duitsland gebleven. De be&euml;indigingsvergoeding is zoals eerder besproken premievrij omdat deze geen Entgelt is volgens Duits recht. Echter zit er nog een addertje onder het gras: wanneer men een Abfindung krijgt, heeft men enkel recht op Arbeitslosengeld wanneer de wettelijke opzegtermijn in acht werd genomen.(17) De wettelijke opzegtermijn voor de werkgever was in dit geval 1 maand.(18) Deze opzegtermijn is niet in acht genomen in de schikking. Het gevolg hiervan is dat A geen Arbeitslosengeld ontvangt voor de periode van de wettelijke opzegtermijn.(19) Hij moet de be&euml;indigingsvergoeding in ieder geval bij de Agentur f&uuml;r Arbeit melden, waar men vervolgens een maand Arbeitslosengeld van A terug zal vorderen. Er blijkt bij een casus zoals deze dat het van groot belang is verschillende rechtsgebieden in relatie tot elkaar te bekijken bij grensoverschrijdende vraagstellingen. Juist in zulke situaties leveren de wettelijke bepalingen geen kant-en-klare oplossingen. Dat is ook zeker geen noodzaak, maar zou vraagstellers wel helpen om snel zekerheid over hun positie te krijgen en daarvoor niet op, bijvoorbeeld, een definitieve aanslag inkomstenbelasting te moeten wachten. Noten 1 Immers heeft Nederland (als er een heffingsrecht blijkt te zijn voor belastingen en sociale zekerheid) enkel recht om over de &euro; 15.000 te heffen. Voor details zie onderdeel Belastingen. In 2019 was het heffingspercentage op schijf 1 (t/m &euro; 20.384) 36,65 %. Dit zou tot een maximale heffing van &euro; 15.000 * 36,65% = &euro; 5.497,50 in plaats van de ingehouden &euro; 7.762,50 moeten leiden. De inhouding van 52% is te verklaren doordat er geen gebruik gemaakt is van de loonheffingskorting. Zou deze bij de Belastingdienst zijn aangevraagd, dan had de werkgever met het lagere heffingstarief rekening kunnen houden. 2 Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Bondsrepubliek Duitsland tot het vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting met betrekking tot belastingen naar het inkomen, 12-04-2012 3 Artikel 21 (1) Belastingverdrag Nederland-Duitsland; Overige inkomsten 1. Bestanddelen van het inkomen van een inwoner van een verdragsluitende staat, van waaruit ook afkomstig, die niet in de voorgaande artikelen van dit Verdrag zijn behandeld, zijn slechts in die staat belastbaar. [&hellip;] 4 Wel specifiek genoemd worden: inkomsten uit roerende zaken (art. 6), winst uit onderneming (art. 7), voordelen uit de exploitatie van zeevaart, binnenvaart en luchtvervoer (art. 8), voordelen behaald uit gelieerde ondernemingen (art. 9), dividenden (art. 10), interest (art. 11), royalty&rsquo;s (art. 12), vermogenswinsten (art. 13), inkomsten uit dienstbetrekking (art. 14 &ndash; het arbeidsartikel), directeursbeloningen (art. 15), inkomsten van artiesten en sportbeoefenaars (art. 16), pensioenen, lijfrenten en socialezekerheidsuitkeringen (art. 17), inkomsten uit overheidsfuncties (art. 18), inkomsten van bezoekende hoogleraren (art. 19) en vergoedingen aan studenten ten behoeve van onderhoud, studie of opleiding (art. 20). 5 Zelfs als de belastingplicht in Nederland zou vallen, zou er overigens geen belasting over geheven worden. Schadevergoedingen zijn in Nederland belastingvrij. 6 Duitse wet op inkomstenbelasting 7 &sect;2 (1) Einkommenssteuergesetz 8 &sect;22 Einkommenssteuergesetz 9 Artikel 14 Belastingverdrag Nederland-Duitsland; Inkomsten uit dienstbetrekking 1 Onder voorbehoud van de bepalingen van de artikelen 15, 17, 18 en 19 zijn salarissen, lonen en andere soortgelijke beloningen verkregen door een inwoner van een verdragsluitende staat ter zake van een dienstbetrekking slechts in die staat belastbaar, tenzij de dienstbetrekking in de andere verdragsluitende staat wordt uitgeoefend. Indien de dienstbetrekking aldaar wordt uitgeoefend, mag de ter zake daarvan verkregen beloning in die andere staat worden belast. [&hellip;] 10 Art 11 (2) Vo. 883/2004 11 Art 13 (1) Vo. 883/2004 12 &sect; 14 SGB IV 13 Welke inkomsten hieronder tellen te vinden in SGB III tot SGB VII (&sect;&sect; 162-163 SBG III voor de Rentenversicherung, &sect; 342 en &sect; 344 SGB III voor de Arbeitslosenversicherung, &sect; 153 SGB III voor de Unfallversicherung en &sect;&sect; 226-229 en &sect;&sect; 232-240 SGB V voor de Krankenkasse voor wettelijke verplicht verzekerden. 14 Zie: BSG-Urteil van 25.10.1990 &ndash; 12 RK 40/89 15 Zie: BSG-Urteil van 21.02.1990, AZ: 12 RK 20/88) 16 Handboek loonheffingen 2019, 4.3 17 &sect; 158 (1) SGB III 18 Art. 7:672 (2) Burgerlijk Wetboek 19 &sect; 158 (1) SGB III