X woont in de Verenigde Staten en had in 2017 nog de Nederlandse nationaliteit. In 2017 geniet X een ABP-pensioen opgebouwd werkend in overheidsdienst. Nederland heeft het heffingsrecht over het pensioen. Dat ABP een privaatrechtelijke instelling is maakt dat niet anders.

Bron: Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 21 december 2021, ECLI:NL:RBZWB:2021:6606

In het buitenland wonende bezitters van een lijfrente, kunnen onder voorwaarden lijfrentekapitaal fiscaal geruisloos omzetten in een periodieke uitkering. Dat kan nu ook bij een andere verzekeraar dan de verzekeraar waar de lijfrente is aangekocht.

Bron: Verbond van verzekeraars, 12 januari 2022

Auteur: mr. S.H.W.A. Bemelmans, ls promovendus verbonden aan het Expertisecentrum ITEM / Universiteit Maastricht en de Law, Tax & Business Unit van de Universiteit Hasselt (stefan.bemelmans@maastrichtuniversity.nl / stefan.bemelmans@uhasselt.be).

In 2021 zijn in het kader van de Pensioenreeks vier bijdragen in dit Vakblad gepubliceerd omtrent het Belgisch, Duits en Nederlands pensioenstelsel.(1) Achtereenvolgens zijn hierin de karakteristieken van de wettelijke, aanvullende en particuliere pensioenvoorzieningen geanalyseerd. Daarnaast is in de vierde bijdrage stilgestaan bij de vraag in hoeverre de eigen woning in deze drie landen kan dienen als (aanvullende) pensioenvoorziening. In de onderhavige bijdrage wordt stilgestaan bij de pensioenhervormingsplannen van de Belgische federale regering, ook wel als de Vivaldi-coalitie(2) aangeduid. Onderhavige bijdrage vormt een vervolg op de bijdrage in de decembereditie van 2020 in dit Vakblad.(3) In die bijdrage is namelijk reeds ingegaan op de pensioenhervormingsplannen van de Belgische federale regering. Geconcludeerd werd dat de in het regeerakkoord(4) opgenomen pensioengerelateerde beleidsinitiatieven grotendeels tegenmoet komen aan de op internationaal en nationaal niveau geconstateerde tekortkomingen van het Belgisch pensioensysteem. In deze bijdrage wordt onderzocht wat de stand van zaken is omtrent de Belgische pensioenhervormingsplannen. Het afgelopen jaar is duidelijk geworden dat niet alleen de formatie van een nieuwe federale regering, maar ook het hervormen van het Belgisch pensioensysteem een proces van de lange adem is. Hoewel de afgelopen maanden verschillende wijzigingen zijn doorgevoerd, dienen de echte knopen namelijk nog tijdens het aanstaande pensioendebat te worden doorgehakt. Zoals zal blijken zullen de (voorgestelde) pensioenhervormingsplannen grote consequenties hebben voor de fiscale faciliëring van bedrijfspensioenvoorzieningen, oftewel de tweede pensioenpijler.

Auteur: Chantal Hendrickx, advocaat bij Hendrickx Taxlaw (Chantal.hendrickx@hendrickx-taxlaw.be)

Nadat de Belgische administratie in twee circulaires zeer duidelijk had gesteld dat de Nederlandse korting bij afkoop van pensioenen in eigen beheer belast moet worden in België, en dit in de praktijk ook zo toepast, blijkt uit de eerste vonnissen van de Belgische rechtbanken dat het administratief standpunt met succes kan worden aangevochten. Toch zijn niet alle zorgen van de baan.

In België is een wetswijziging voorgesteld ter voorkoming van ongelijke fiscale behandeling van bepaalde buitenlandse pensioenen (zoals de Nederlandse) en Belgische pensioenen.Deze wijziging met de bestaande discussies hierover voorkomen en moet per 2021 ingaan.

Bron: Ministerie van Financiën België, 14 december 2021

W woont in België en laat zijn in eigen beheer opgebouwde pensioen niet uiterlijk ingaan 5 jaar na zijn AOW-datum. Het pensioen is dan onzuiver. Het heffingsrecht over de afkoopwaarde van het nog niet ingegane pensioen komt toe aan Nederland.

Bron: Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 19 november 2021, ECLI:NL:RBZWB:2021:6217

Auteurs: mr. S.H.W.A. Bemelmans, mr. S.P.M. Kramer en J.L. van den Heuvel-Warren MSc, respectievelijk als promovendus verbonden aan het Expertisecentrum ITEM/Universiteit Maastricht en de Law, Tax & Business Unit van de Universiteit Hasselt (stefan.bemelmans@maastrichtuniversity.nl/stefan.bemelmans@uhasselt.be), als promovendus verbonden aan het Expertisecentrum ITEM/Universiteit Maastricht (sander.kramer@maastrichtuniversity.nl) en als promovenda verbonden aan het Competence Centre for Pension research/Tilburg University en als Junior Research Fellow aan NETSPAR (J.L.vandenHeuvel-Warren@tilburguniversity.edu).

Uit de eerste drie delen die in het kader van de Pensioenreeks in dit Vakblad zijn verschenen, kunnen een aantal conclusies worden getrokken omtrent het Belgisch, Duits en Nederlands pensioenstelsel.(1) Allereerst is gebleken dat de drie pensioenstelsels - traditioneel gezien - door drie pensioenpijlers gevormd worden. Teneinde te (blijven) voorzien in een adequaat pensioen, werd daarnaast duidelijk dat de pensioenvoorzieningen uit de tweede en de derde pensioenpijler steeds belangrijker worden als aanvulling op de pensioenvoorzieningen uit de eerste pensioenpijler. Tot slot kan geconcludeerd worden dat de wetgever de afgelopen jaren verschillende pensioenhervormingen heeft doorgevoerd die vervroegd pensioneren ontmoedigen en tegelijkertijd het opbouwen van een aanvullend pensioen fiscaal stimuleren. Gelet op deze constateringen, dient erop gewezen te worden dat gedurende de afgelopen jaren de vraag is gerezen of ook buiten de drie bekende pensioenpijlers voorzien kan worden in een adequaat pensioen. In dit vierde deel van deze Pensioenreeks wordt derhalve nader ingegaan op de vraag in hoeverre de - financiering van de - (eigen) woning/onroerend goed onderdeel uitmaakt van de pensioenvoorziening in België, Duitsland en Nederland en kan bijdragen aan het bereiken van een adequaat pensioen. Ook in deze analyse zullen aanzienlijke verschillen tussen de landen worden blootgelegd.

In een Duits besluit wordt het verschil uitgelegd tusssen een overheids- en particulier pensioen voor het belastingverdrag met Nederland. De Nederlandse ‘vrijstelling voor de loonbelasting’ is daar een nuttig bewijsmiddel bij.

Bron: Bundesministerium der Finanzen, 26 oktober 2021

Y woont in Nederland en heeft tot 2014 in België gewerkt. Y ontvangt in 2015 uit een Belgische groepsverzekering op grond van een regelingskwijting een netto bedrag van € 121.551. Woonland Nederland heeft het heffingsrecht over de uitkering.

Bron: Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 19 augustus 2021, ECLI:NL:RBZWB:2021:4373

Auteurs: mr. S.H.W.A. Bemelmans, mr. drs. P.J.T. Mertens en mr. S.P.M. Kramer, respectievelijk als promovendus verbonden aan het Expertisecentrum ITEM/Universiteit Maastricht en de Law, Tax & Business Unit van de Universiteit Hasselt (stefan.bemelmans@maastrichtuniversity.nl/stefan.bemelmans@uhasselt.be), wetenschappelijk coördinator bij het Expertisecentrum ITEM en als promovendus verbonden aan Universiteit Maastricht (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl) en als promovendus verbonden aan het Expertisecentrum ITEM/Universiteit Maastricht (sander.kramer@maastrichtuniversity.nl)

In de afgelopen twee delen van de Pensioenreeks is ingegaan op de diverse pensioenvoorzieningen in de eerste en tweede pensioenpijler in België, Duitsland en Nederland.(1) Daaruit zijn de systeemverschillen alsook juridische verschillen ten opzichte van het wettelijk en aanvullend pensioen gebleken. In dit derde deel van deze Pensioenreeks zal nader worden ingegaan op de individuele pensioenvoorziening en de adequaatheid van de pensioenvoorziening. Wat is een adequaat pensioen? Is de eerste en de tweede pensioenpijler daartoe voldoende en zo niet, welke opties staan open om privaat bij te sparen? Volgens het vaak aangehaalde en veel gebruikte multi-pillar model van de Wereldbank wordt hierbij gewezen op de zogenoemde derde pensioenpijler: de private, vrijwillige pensioenvoorziening. Deze bijdrage zal op deze vragen ingaan. Daarbij zal eerst het begrip adequaatheid worden toegelicht vanuit internationaal en nationaal perspectief. Daarna zal de vormgeving van de derde pensioenpijler worden toegelicht. Hierbij wordt hetzelfde uitgangspunt gehanteerd zoals in de voorgaande delen omschreven. Ook in deze bijdrage zal blijken dat het (fiscaal) pensioenrecht mede vanwege het samenspel tussen Europese, internationale en nationale wet- en regelgeving een dynamisch en complex rechtsgebied is. Wederom rondom de thema’s van dit deel, is binnen de Europese Unie geen sprake van een zogeheten taxonomie van pensioensystemen. De inrichting van het nationale pensioensysteem is immers een aangelegenheid van de lidstaten; waar de Europese Unie een bevoegdheidsgrond mist om te kunnen interveniëren. Dit geldt in gelijke zin voor de fiscale behandeling van (individuele) pensioenen waarbij de fiscale soevereiniteit van de lidstaten en het unanimiteitsbeginsel leidend zijn. Wel bestaan Europese initiatieven, waarmee kort afgesloten zal worden.