Auteur: Janny Roos, adviseur bij de afdeling Diplomawaardering en onderwijsvergelijking van de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB)

Het kan problematisch zijn om in een van onze buurlanden met je eigen diploma aan de slag te gaan. Een voorbeeld is het werken in de zorg. Je zou verwachten dat in Nederland, België en Duitsland zorginstellingen dezelfde eisen stellen aan iemand die zorg kan bieden aan zieken, oud en jong, maar dat is lang niet altijd het geval.

Werken in de zorg

Ieder land heeft zijn eigen beroepen en beroepsopleidingen die daarop aansluiten. Twintig jaar geleden kenden we in Nederland het beroep van bejaardenverzorgende, maar eind jaren negentig ontstond behoefte aan een ander soort opleiding in de zorg. Met de invoering van de nieuwe wet op het middelbaar beroepsonderwijs, de Wet educatie beroepsonderwijs (WEB) in 1996, werd de brede opleiding Verzorgende ontwikkeld, waardoor de beroepsbeoefenaar niet alleen met bejaarden in een verpleeg- of verzorgingshuis kon werken, maar ook ingezet kon worden in de thuiszorg, de kraamzorg, de gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg of in een ziekenhuis.

In Duitsland bestaat het beroep van bejaardenverzorgende nog wel (Altenpfleger/in) en als houders van het Nederlandse diploma Verzorgende nu in de bejaardenzorg in Duitsland willen werken, hebben zij soms problemen met de erkenning van hun diploma. Die problemen komen deels voort uit de onbekendheid met de inhoud van het Nederlandse mbo-diploma. Er is dus duidelijk behoefte aan transparantie over het Nederlandse onderwijssysteem en met name het middelbaar beroepsonderwijs.

(Europass) certificaatsupplement

Een instrument dat hierin voorziet is het (Europass) certificaatsupplement (CS). Een CS geeft in twee A4’tjes informatie over de inhoud van een Nederlandse mbo-opleiding, het niveau, de opleidingsduur, de verdeling van theorie en praktijk, de instroomeisen en doorstroommogelijkheden naar vervolgonderwijs. Ook staat in het CS vermeld dat de kwalificatie erkend is door het ministerie van OCW en of de opleiding of het beroep is gereglementeerd (ook wel als 'beschermd' aangeduid). Hierdoor krijgen werkgevers en scholen een indruk wat iemand geleerd heeft en voor welke baan of opleiding hij in aanmerking kan komen.

National Reference Point

In Nederland heeft het ministerie van OCW de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) aangewezen als National Reference Point (NRP) voor beroepsonderwijs. Een van de taken van het NRP is de afgifte van certificaatsupplementen voor alle mbo-opleidingen. Hiervoor is een speciale database ontwikkeld met certificaatsupplementen voor alle mbo-opleidingen met een crebonummer. Deze kunnen gratis via internet gedownload worden. 'Crebo' staat voor Centraal Register Beroepsopleidingen. In dit register staan alle kwalificaties die het ministerie van OCW goedkeurt, ieder met een eigen, uniek nummer.

Voor alle oudere mbo-opleidingen die geen crebonummer hebben, kan SBB ook een certificaatsupplement opstellen. Afhankelijk van de wensen van de aanvrager kan het CS op naam gesteld worden of kan individuele informatie over de gevolgde opleiding worden toegevoegd.

Verklaring oud Nederlands mbo-diploma

Een tweede hulpmiddel voor houders van oude Nederlandse diploma's zonder crebo is de 'Verklaring oud Nederlands mbo-diploma'. Hierin doet SBB een uitspraak over het behaalde niveau in vergelijking met de kwalificatieniveaus van de huidige mbo-kwalificatiestructuur. Op de website van SBB is informatie over de aanvraagprocedure en de kosten te vinden.

Flowchart 'Vanuit Nederland werken in een andere EU-lidstaat'

Nederlandse diplomahouders die in België of Duitsland of in een andere EU-lidstaat willen gaan werken, zijn vaak op zoek naar hulpmiddelen die kunnen helpen bij hun zoektocht naar een baan in een ander land. Waar moet je bijvoorbeeld zijn als je een eigen bedrijf in het buitenland wilt starten en is het beroep van apothekersassistente in Duitsland nu wel of niet gereglementeerd? Kan je ergens een verklaring over je oude hbs-diploma krijgen en wie geeft een certificaatsupplement af?

Er is veel geregeld in Nederland, maar het is lastig voor de consument om in het grote aanbod van informatie op internet de juiste procedure, instantie of document te vinden. Op verzoek van de minister van OCW hebben SBB en EP-Nuffic daarom dit jaar een handig overzicht gemaakt van de relevante diensten, websites en producten, die in Nederland beschikbaar zijn ter ondersteuning van mobiliteit naar het buitenland. Deze flowchart 'Vanuit Nederland werken in een andere EU-lidstaat' is bedoeld om hierbij ondersteuning te bieden.

Interessante websites

Flowchart 'Vanuit Nederland werken in een andere EU-lidstaat': https://www.s-bb.nl/studenten/diplomawaardering-en-onderwijsvergelijking onder het kopje Naar het buitenland

Algemene informatie over het (Europass) certificaatsupplement: https://www.s-bb.nl/studenten/diplomawaardering-en-onderwijsvergelijking/mbo-diploma-het-buitenland-europass

(Europass) certificaatsupplement Nederland: www.s-bb.nl/cs

Verklaring oud Nederlands mbo-diploma: https://www.s-bb.nl/studenten/diplomawaardering-en-onderwijsvergelijking/oud-nederlands-mbo-diploma

Auteur: Janny Roos, adviseur diplomawaardering bij de afdeling Diplomawaardering en Onderwijsvergelijking van SBB

Duizenden statushouders willen dolgraag in hun eigen beroep aan het werk. Ze hebben er recht op om in ons land een nieuw bestaan op te bouwen en hun leven zin en inhoud te geven. Onze samenleving vraagt echter om bewijzen van opleiding en werkervaring. Lang niet iedereen kan dat aantonen. Welke mogelijkheden hebben deze mensen om toch aan de slag te gaan?

Nederland beschikt over een unieke structuur om buitenlandse opleidingen te vergelijken met het Nederlandse onderwijssysteem. In de Structuur voor Internationale Diplomawaardering werken twee organisaties samen die het gehele onderwijsveld beslaan: de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en EP-Nuffic. SBB is het expertisecentrum voor buitenlandse diploma's op het niveau van vmbo en mbo. EP-Nuffic is dat voor diploma's op het niveau van havo, vwo, hbo en wo. De landenexperts van SBB en EP-Nuffic waarderen documenten vanuit de hele wereld. Zij doen dit in opdracht van de ministeries van OCW en SZW.

Diploma- en Opleidingswaardering

Als een statushouder over een diploma van afgerond onderwijs beschikt, dan kan hij een Diplomawaardering aanvragen, waarin zijn buitenlandse opleiding met het Nederlandse onderwijssysteem wordt vergeleken. Als hij de opleiding niet heeft afgerond of is gezakt voor het examen, is het toch mogelijk de opleiding te laten waarderen en ontvangt hij een Opleidingswaardering. Gebleken is dat zo'n waardering een belangrijke toegevoegde waarde heeft. In een sollicitatiegesprek ziet de werkgever direct op welk onderwijsniveau iemand zit, zodat hij beter kan inschatten of de sollicitant in zijn bedrijf past. Ook voor instroom in een opleiding is een dergelijke waardering onmisbaar.

Indicatie Onderwijsniveau

Het is problematischer als de statushouder zijn diploma's of cijferlijsten niet kon meenemen op zijn vlucht en deze ook niet meer veilig kan opvragen in het land van herkomst. Enkele jaren geleden ontwikkelden SBB en EP-Nuffic daarom een nieuw instrument: de ‘Indicatie Onderwijsniveau’. In opdracht van het ministerie van SZW werd dit instrument in een tweejarige pilot in nauwe samenwerking met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in de praktijk getoetst. Het doel was om te bekijken of het mogelijk zou zijn een advies over gevolgd onderwijs af te geven, enkel op basis van mondeling verstrekte informatie. De resultaten uit deze pilot waren zo goed, dat het ministerie van SZW in 2014 opdracht gaf aan SBB en EP-Nuffic om een dienstverlening in te richten voor de stroom van vluchtelingen die op dat moment op gang kwam.

Nieuwe dienstverlening

Op 1 januari 2015 ging de nieuwe dienstverlening van start. Iedereen die op of na 1 januari 2015 inburgeringsplichtig is en in het inburgeringstraject het examen Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt moet doen, kan via www.idw.nl gratis een Diplomawaardering of Indicatie Onderwijsniveau aanvragen. De dienstverlening geldt ook voor personen die Nederlander willen worden of een verblijfsvergunning onbepaalde tijd willen aanvragen. Met het oog op de eventuele geringe kennis van het Nederlands bij de statushouders, geeft de website een korte uitleg in het Engels, Frans, Arabisch en Farsi. Hierdoor krijgen aanvragers een idee van wat zij kunnen verwachten.

Aanvraagprocedure

In principe kan iedereen die over officiële onderwijsdocumenten beschikt een aanvraag indienen. Een waardering is gratis voor diegenen die op of na 1 januari 2015 inburgeringsplichtig zijn. Personen die van DUO bericht kregen dat zij vóór 1 januari 2015 inburgeringsplichtig zijn, moeten net als particuliere aanvragers en bedrijven betalen voor de diplomawaardering. Zij moeten zelf ook vertalingen van hun onderwijsdocumenten aanleveren, als die niet in het Nederlands, Engels, Frans of Duits zijn gesteld.

Als iemand als vluchteling naar Nederland is gekomen en helemaal geen bewijs meer heeft van een gevolgde opleiding, kan hij via e-mail of telefonisch een formulier voor een Indicatie Onderwijsniveau aanvragen. Dit formulier staat niet op de website. Na ontvangst van alle documenten duurt het vier werkweken voordat de waardering afgegeven wordt.

Meer weten?

Op www.idw.nl vindt u uitgebreide informatie over de verschillende aanvraagprocedures. Voor diplomawaardering gelden uiteenlopende dossiereisen, afhankelijk van het land waar het diploma is behaald. Ook deze dossiereisen staan op de website. Eventuele vragen kunt u mailen naar info@idw.nl, onder vermelding van 'Inburgering'.